Mr . magazine voor juristen nachtkastje boekentips van Steven Cras (Raad van de EU) 65 WWW.MR-ONLINE.NL • JAARGANG 18 • NUMMER 5 • OKTOBER 2022 NA DE ZAAK PELS RIJCKEN meer sloten op de deur DE GOEDEDOELENJURIST werken met impact JURISTEN EN ESG aan de slag voor maatschappij én planeet Liesbeth Enneking (Erasmus Universiteit Rotterdam): ‘Shell-vonnissen breekijzer in zaken tegen multinationals’ postuum gepromoveerd Thijmen Nuninga (Universiteit Leiden) 36
Toren, ja. Ivoor, nee. CMS is een van de de grootste advocatenkantoren ter wereld met meer dan 70 vestigingen in ruim 40 landen. Je vindt ons in een van de torens aan de Zuidas, maar een ivoren toren kun je dat niet noemen. Ons kantoor is, hoe groot ook, altijd nuchter gebleven want we weten wat ons te doen staat: onze cliënten helpen, met veelal complexe vraagstukken. We kennen hun markten en staan hen als sparringpartner op beslissende momenten terzijde. Werk je als ambitieuze en scherpzinnige advocaat graag in een omgeving waarin topprestaties voor je opdrachtgevers belangrijker zijn dan prestige? Kijk op cms.law. cms.law
MR. 5 2022 / 3 redactioneel Vorige maand pleitte ik op deze plek voor een onafhankelijk toezicht op de advocatuur. Dat toezicht wordt nu nog uitgeoefend door de dekens in de elf arrondissementen, maar hun onafhankelijkheid staat in brede kringen ter discussie. Hoe kunnen ze immers met de juiste distantie toezicht houden op collega’s met wie ze kort te voren nog hebben samengewerkt of tegen wie ze procedures hebben gevoerd? Het verwijt van de slager die zijn eigen vlees keurt, is reëel. Bovendien is de deken ook nog vertrouwenspersoon en belangenbehartiger. Bij zoveel rollen is belangenverstrengeling onvermijdelijk. De minister ziet dat ook, blijkens zijn voorstel voor een nieuw toezichtsysteem dat hij eind september naar de Tweede Kamer stuurde. De dekens raken hun toezichttaak kwijt, en in plaats daarvan komt een Landelijk Toezichthouder Advocatuur (LTA) die lokale toezichthouders aanwijst. Door deze verandering zal het toezicht uniformer worden, maar verder is het geen verbetering. Het bestuur van de LTA wordt namelijk bemenst door – jawel – advocaten. Zij worden vrijgesteld van hun werk als advocaat. Bovendien wordt de LTA benoemd door het College van Afgevaardigden (het ‘advocatenparlement’) op voordracht van de Algemene Raad (het bestuur) van de Nederlandse Orde van Advocaten. Ook wordt de nieuwe toezichthouder een orgaan van de NOvA. Advocaten houden door middel van de NOvA dus een grote vinger in de pap in het nieuwe stelsel. Van onafhankelijk toezicht kun je dan niet spreken. Het voorstel van de minister bevat wel één belangrijke verbetering voor het ‘metatoezicht’. Dit ‘toezicht op het toezicht’ wordt nu uitgeoefend door het College van Toezicht Advocatuur onder voorzitterschap van de algemeen deken van de NOvA. Het nieuwe ‘metatoezicht’ wordt ondergebracht bij een ‘blik van buiten’ waarvan geen advocaten deel uitmaken, en dat is winst. Die ‘blik van buiten’ was kennelijk niet gewenst in het toezicht zelf. Advocaten betogen steevast, met een beroep op hun geheimhoudingsplicht, dat alleen andere advocaten hun dossiers mogen inzien. Maar ook deskundige buitenstaanders met diezelfde geheimhoudingsplicht kunnen zonder problemen dossiers bekijken. De conclusie moet zijn dat de NOvA een succesvolle lobby heeft gevoerd om pottenkijkers buiten de deur te houden. Dat is jammer, want burgers moeten erop kunnen vertrouwen dat advocaten hun onmisbare rol in de rechtsstaat waarmaken. Dat is met dit voorstel niet het geval. Succesvolle lobby NOvA Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. De oplage van Mr. is 20.000; het blad verschijnt zes keer per jaar. Mr. heeft een website, www.mr-online.nl, en kent ook een wekelijkse nieuwsbrief. Informatie over Informatie over abonnementen en adreswijzigingen: zie verderop onder Abonnementen en Adreswijzigingen. Redactieadres Donkere Spaarne 14 rd, 2011 JG Haarlem mail: redactie@mr-magazine.nl Redactie Michiel van Kleef (managing editor), mr. drs. Michel Knapen (nieuwsredacteur), mr. Sam Maasbommel (nieuws- redacteur), mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur), drs. Christa Rompas (bureauredacteur) Vaste medewerkers mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), mr. Alieke Bruins, mr. Peter Louwerse, drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), mr. Wouter Rohlof, mr. Henriette van Wermeskerken Fotografie Chantal Ariëns, Chris van Houts, Geert Snoeijer Website www.mr-online.nl Webmeester Richard de Vries mail: webmeester@mr-magazine.nl Uitgeverij Uitgeverij Mr. BV Paul Krugerkade 45A, 2021 BN Haarlem Charley Beerman (publisher) mail: beerman@mr-magazine.nl Ontwerp & vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl Drukwerkinkoop en productiebegeleiding RVV/Grafisch, Almere Media-advies Bas van Wooning, 023 – 711 3200 mail: vanwooning@mr-magazine.nl Abonnementen Abonnementen zijn gratis voor juristen die als zodanig werkzaam zijn en voor wo-rechtenstudenten. Voor anderen: jaarabonnement € 124,50. Meer informatie: www.mr-online.nl/abonneren/ Adreswijzigingen Adreswijzigingen alleen per e-mail en onder vermelding van abonneenummer (zie adresdrager) via abonnementen@ mr-magazine.nl Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd. ISSN 1388-3372 Copyright Uitgeverij Mr. BV 2022 MICHIEL VAN KLEEF managing editor (vankleef@mr-magazine.nl)
EN ONDERNEMEN INHET BLOED. Kandidaat-notaris Ter uitbreiding van onze notariële praktijk hebben we plek voor een ervaren kandidaatnotaris. Wil je op het allerhoogste niveau aan internationale en uitdagende zaken werken en succesvolle cliënten adviseren die tot de top van het bedrijfsleven behoren? Solliciteer dan nu als kandidaat-notaris bij Greenberg Traurig! Scan de QR-code en bekijk de hele vacature. METHET WETBOEKIN Z’NHOOFD.
MR. 5 2022 / 5 2022 mr. 5 2022 Interview Liesbeth Enneking 20 Hoogleraar Liesbeth Enneking (EUR) onderzoekt de verantwoordelijkheid van westerse bedrijven voor misstanden in ontwikkelingslanden. “Als iedereen zich beroept op ‘ik kan toch niks’ en ‘ik weet toch niks’, gaan we met zijn allen naar de knoppen.” Postume promotie 36 Een half jaar na zijn plotselinge dood ontving Thijmen Nuninga alsnog de doctorstitel voor zijn dissertatie. Fraude 44 Wat zijn de gevolgen van de fraudezaak bij Pels Rijcken voor het notariaat en voor de advocatuur? Legal tech 54 Zolang uurtje-factuurtje lonend blijft, is er voor advocaten weinig prikkel om efficiënter te werken, zo bleek tijdens Lexpo. Goededoelenjuristen 56 Juristen die bij of voor een goed doel werken vertellen over hun werk. Over knopen doorhakken, verdwenen nalatenschappen en zingeving. OKTOBER Juristen en ESG Ook (bedrijfs)juristen krijgen steeds vaker te maken met Environmental, Social and Governance, de drie aspecten van verduurzaming. Hoe vinden ze hun weg in deze voor hen nieuwe wereld, en wat betekent dit voor hun dagelijks werk? 30 20 51 Nieuws 6 KORTE BERICHTEN Rechter formuleert tien geboden voor advocaten, advocaat schrijft scenario voor Flikken Rotterdam, Openbaar Ministerie wint kwakzalverprijs en meer 10 MEESTERS VAN DE WEEK 13 BETER WERK, met onder meer personalia, de overstappers van de week en de arbeidsthermometer 19 MR.STUDENTEN Column 29 ARREST VAN DE MAAND Zo diep is de zee Rubrieken 16 SNELRECHT Actualiteiten op vele rechtsgebieden 41 DEALMAKERS Deals van de afgelopen maand 51 MURAAL Het nieuwe kantoor van Greenberg Traurig Subsidiair 65 NACHTKASTJE Wat leest Steven Cras (Raad van de Europese Unie)? 66 NETWERKEN Jubileum Vereniging voor Milieurecht “De gedragsnorm van vandaag is de rechtsplicht van morgen” LIESBETH ENNEKING
6 / Mr. 5 2022 nieuws RECHTER FORMULEERT TIEN GEBODEN VOOR ADVOCATEN kunnen bepalen wat er wordt beslist.” De beslissing is uiteindelijk aan de rechter. Maar, zo voegt zij gratis als loopbaanadvies toe: als advocaat kun je er in de loop van je carrière achter komen “dat zelf de knoop doorhakken een diepgeworteld verlangen wordt. Ik kan u op dat punt wel een worst voor de neus hangen: een flink deel van de rechterlijke macht is afkomstig uit de advocatuur.” TOUCHÉ De Bruins advies niet onbeantwoord. De Nijmeegse advocaat Renaldo Willems wist ook wel tien geboden voor de rechtspraak te verzinnen. Zoals: “Gij zult meer van kleur zijn” (slechts twee procent van de rechters heeft een niet-westerse migratieachtergrond), “Gij zult niet te veel zeuren over lange processtukken”, “Gij zult moderner worden” (de fax werd pas begin dit jaar afgeschaft) en “Gij zult actiever zijn” (de comparitie is dood, lang leve de mondelinge behandeling). Willems’ laatste gebod is wellicht niet geschikt voor algemene toepassing: “Gij zult mijn cliënten altijd in het gelijk stellen, al dan niet in tweede instantie of in cassatie (ook een rechter kan zich vergissen).” (SM) “Gij zult eerbied voor uw rechter en rechtbank hebben.” Petra de Bruin, rechter te Rotterdam, deelde onlangs haar ‘tien geboden voor advocaten’. Advocaat Renaldo Willems diende haar van repliek en verzon een tienpuntenprogramma voor rechters. Vier toespraken heeft De Bruin in haar bureaula liggen, om voor te dragen tijdens beëdigingen van advocaten. Van een daarvan maakte ze haar netwerk onlangs deelgenoot in een drieluik: een vertaling van de Bijbelse tien geboden naar leefregels voor beginnende raadsmannen en -vrouwen. Voor zover het de lezer niet duidelijk is, geldt als disclaimer: “Het hiernavolgende is chauvinistisch, ironisch, pedagogisch, soms moraliserend, dient tot overdracht van kennis en is ook bedoeld als stof tot nadenken.” GIJ ZULT… Het eerste gebod, Gij zult geen afgoden vereren, maar Mij alleen aanbidden en boven alles beminnen, herformuleert De Bruin als volgt: “Gij zult uw eigen rechtbank boven alles beminnen.” Kies indien mogelijk voor de rechtbank Rotterdam, omdat men daar (naar eigen zeggen) zorgvuldig, begrijpelijk en toegankelijk recht doet. Gebod twee – Gij zult de naam van de Heer, uw God, niet zonder eerbied gebruiken – luidt op de tafelen van De Bruin: “Gij zult letten op uw taalgebruik”. Een tweeledige regel. Het is bij de Rotterdamse rechtbank mogelijk in het Engels te procederen, én het is belangrijk de rechter respectvol toe te spreken (zeg nooit “u moet”). Wees gedachtig dat gij de dag des Heren heiligt betekent voor advocaten “Gij zult rechters niet of zo min mogelijk op zondagen laten werken”. Op zondag werken is vaak onvermijdelijk, ook voor de rechter, wanneer er op maandag een spoedvonnis moet liggen. De Bruin: “Maar voor een scheepsbeslag dat u op donderdag al ziet aankomen moet u de piketrechter eigenlijk niet op zondag lastigvallen.” En zo gaat de lijst verder. Een advocaat dient eerbied te hebben voor de rechter, niet de rechtbank of secretaresse de schuld te geven van zelfgemaakte fouten, zal geen poging tot omkoping doen, niet klakkeloos knippen en plakken in teksten (Gij zult niet stelen), noch vragen om behandeling door een bepaalde rechter (“lieverkoekjes worden niet gebakken”), maar natuurlijk wél de feiten volledig en naar waarheid aanvoeren. Het tiende en laatste gebod, oorspronkelijk luidend Gij zult niet onrechtvaardig begeren wat uw naaste toebehoort, hertaalt De Bruin tot slot als volgt: “Gij moet niet denken te Petra de Bruin Renaldo Willems
MR. 5 2022 / 7 Ga voor actueel juridisch nieuws en uitgebreidere versies van deze berichten naar www.mr-online.nl nieuws Rechters behoren zich buiten het politieke speelveld te houden. Promovendus Maurits Helmich (Erasmus School of Law) betoogt in zijn proefschrift dat rechtspraak in veel gevallen juist inherent politiek is. “Rechters moeten zich minder in de luren laten leggen door slinkse juridische constructies.” De Franse denker Montesquieu beweerde het al in de achttiende eeuw: rechters zijn de mond van de wet (la bouche de la loi). Ze hebben dankzij de interpretatieruimte van die wet weliswaar een zekere mate van politieke macht, maar die wordt via allerlei doctrines zoveel mogelijk aan banden wordt gelegd. Op deze klassieke visie op rechtspraak is steeds meer kritiek ontstaan, aldus rechtsfilosoof Maurits Helmich, die eind september in Rotterdam promoveerde op Using Law to Depoliticize Adjudication? Hij stelt dat politieke macht zo veel mogelijk moet worden erkend en dat de maatschappij maar moet bepalen hoe daarmee verstandig kan worden omgegaan. De vraag waar rechters wel of niet over mogen beslissen is immers ook politiek, aldus Helmich. Volgens Helmich is het problematisch als mensen zich niet meer door de Rechtspraak vertegenwoordigd voelen. Hij zou graag zien dat rechters zich minder ‘in de luren laten leggen’ door slinkse juridische constructies. “Staar je niet blind op de juridische werkelijkheid, maar kijk meer naar de geleefde werkelijkheid”, zegt hij, verwijzend naar de zaak tegen Uber over de vraag of hun chauffeurs werknemers zijn. “Rechters kijken hier steeds kritischer naar en ze nemen veel meer mee hoe chauffeurs het zelf beleven. Wanneer ze dat willen, kunnen rechters dus heel goed met de tijd meegaan.” URGENDAZAAK De rechtsfilosoof behandelt in zijn proefschrift ook de Urgendazaak “Als je de Grondwet ziet als een samenlevingscontract om op een duurzame manier te kunnen samenleven en dat idee serieus neemt, moet je ook zorg dragen voor de leefomgeving en het klimaat. Ik vind het heel plausibel dat rechters daarvoor willen staan.” (MK) ‘DE RECHTSPRAAK STAART ZICH TE VEEL BLIND OP DE JURIDISCHE WERKELIJKHEID’ ADVOCAAT SCHRIJFT SCENARIO VOOR FLIKKEN ROTTERDAM Advocaat Max van Olden werd gevraagd om het scenario voor een aflevering van de populaire televisieserie ‘Flikken Rotterdam’ te schrijven. Van Olden, advocaat bij Wildenberg Advocaten in Nijmegen, heeft drie legal thrillers op zijn naam staan. Producent Rolf Koot van Flikken vroeg hem op basis daarvan of hij een aflevering voor de serie wilde schrijven. Dat klonk Van Olden, ondanks zijn gebrek aan ervaring op dit gebied, als muziek in de oren. “Het leek me geweldig om te doen. Het is ook meteen de eredivisie, er kijkt een miljoen mensen naar.” DUBIEUZE SEKSTAPE De aflevering die van Olden schreef heet ‘Deepfake’. Het verhaal gaat over een rechter die op het punt staat een corrupte ambtenaar te veroordelen, en als ze bezig is haar toga aan te trekken om de rechtszaal in te gaan een bericht op haar mobiel krijgt. Ze wordt gechanteerd met een dubieuze sekstape van haar dochter… Nadat Van Olden zijn eerste versie had ingeleverd, volgden besprekingen met de producent en hoofdscenarioschrijver Jan Harm Dekker. “We hebben er gezamenlijk nog het nodige aan gesleuteld. Het moet natuurlijk ook aansluiten bij de grotere verhaallijn van Flikken, en de dialogen moeten passen bij de personages.” Het scenario heeft niets met Van Oldens dagelijkse, civiele praktijk te maken. “Dat is het leuke van schrijven, dan kun je het over compleet andere dingen hebben. Ik vind het fascinerend wat er allemaal kan met technologie. Artificial intelligence, deepfake, daar kun je hele nare dingen mee uithalen.” FIGURANT Van Olden is een dag op de set gaan kijken, en heeft toen als figurant een rolletje als rechtbankbode gespeeld. Hij is blij met het uiteindelijke resultaat van de eind september uitgezonden aflevering. “Heel leuk om je verhaal tot leven te zien komen. De personages en de locaties kloppen helemaal met mijn voorstelling, en het is natuurlijk geweldig om een acteur als Cees Geel jouw woorden te horen uitspreken.” (KR) Acteur Mark van Eeuwen en Max van Olden op de set
8 / Mr. 5 2022 nieuws Internationaal jurist en Nobelprijswinnaar Tobias Asser heeft het tot stormnaam geschopt in de namenlijst voor stormen van het KNMI. Wie weet raast in het stormseizoen 2022-2023 ‘Tobias’ over ons heen. De negentiende storm in het seizoen 2022-2023 zal Tobias heten, naar Tobias Asser. Dat bleek tijdens de presentatie van de nieuwe namenlijst. Asser (1838-1913) was onder meer hoogleraar in het handelsrecht en het internationaal privaatrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Hij ontving in 1911 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn rol bij het tot stand komen van het Permanent Hof van Arbitrage en voor zijn bijdrage aan de Eerste Haagse Vredesconferentie. Het KNMI stelt samen met de Engelse en Ierse weerdiensten jaarlijks een lijst namen vast. Deze zijn afwisselend vrouwelijk en mannelijk; de letters Q, U, X, Y en Z worden niet gebruikt. Voor de Nederlandse inbreng was het thema deze keer ‘Nederlandse wetenschappers uit het verleden’. Dat leidde naast ‘Tobias’ tot onder meer ‘Antoni’ (van Leeuwenhoek) en ‘Johanna’ (Westerdijk, de eerste Nederlandse vrouwelijke hoogleraar). Sinds 2019 krijgen stormen waarvoor het KNMI code oranje of rood voor windstoten uitgeeft een naam. Soms krijgt ook een codegeelstorm een naam. Of het daadwerkelijk tot een storm Tobias zal komen is maar afwachten, want negentien serieuze stormen in een jaar is wel erg veel. Hoofdofficier van justitie Sue Preenen (parket NoordHolland) heeft de Meester Kackadorisprijs van de Vereniging tegen de Kwakzalverij gewonnen. Preenen deed de zaak die de reden voor het krijgen van de prijs niet zelf, maar vond dat zij de prijs als leidinggevende van de betrokken medisch officier in ontvangst moest nemen. Na toepassing van nekmanipulatie door een Haarlemse chiropractor werd een gezonde jongeman levenslang invalide. De chiropractor werd veroorzaking van ernstig lichamelijk letsel en het niet bieden van informed consent ten laste gelegd. Een hoogleraar neurologie die in een eerdere civiele procedure was geconsulteerd, achtte een causaal verband tussen de toegepaste nekmanipulatie en de opgetreden complicatie bewezen. In de strafzaak koos de officier ervoor als deskundigen twee chiropractoren en een forensisch arts in te schakelen – geen neuroloog. Volgens de Vereniging tegen de Kwakzalverij stond daarmee vrijspraak van tevoren vast, omdat chiropractoren doorgaans een voorspelbare verdediging opzetten. “Dat chiropractie een gezelschap van krakers is dat alle kwalen toeschrijft aan scheefstanden van de wervels en waarvan het nut wetenschappelijk nimmer is aangetoond, daarvan heeft de medisch officier -- en in haar kielzog de rechter -- zich kennelijk geen rekenschap gegeven”, aldus de vereniging, STORM TOBIAS OP KOMST OPENBAAR MINISTERIE WINT KWAKZALVERPRIJS ONGEMAKKELIJK: BODE VERWART ADVOCAAT MET VERDACHTE leiding van zijn tweet heeft Verweijen een bijzonder goed gesprek gehad met iemand van het Amsterdamse rechtbankbestuur, de betreffende bode en zijn kantoorgenoot. “Goed om te zien hoe serieus dit wordt genomen.” Dat #magdanookwelwordengezegd, zo laat Verweijen weten in aanvulling op zijn eerdere tweet. (SM) Advocaat Paul Verweijen was onlangs getuige van een ietwat pijnlijk moment bij de Amsterdamse rechtbank: zijn kantoorgenoot – met Marokkaanse wortels – werd door een bode aangezien voor zijn cliënt. Inmiddels is het uitgesproken. Vooroordelen komen soms onbewust opborrelen, en een opmerking zonder bijbedoelingen van de een kan niettemin behoorlijk kwetsend zijn voor de ander. Hoe je vervolgens met een dergelijke situatie omgaat, kan de situatie nog eens verergeren. Een dergelijke scène speelde zich laatst af bij de rechtbank Amsterdam, zo deelde Paul Verweijen (Cleerdin & Hamer Advocaten) op Twitter. Hij schrijft hoe zijn Marokkaanse kantoorgenoot bij een zitting kwam kijken, als geïnteresseerde. De bode van dienst wendde zich tot het duo en vroeg, refererend aan Verweijens collega: “Is dit uw cliënt?” Kennelijk lag aan het misverstand een aanname ten grondslag met betrekking tot een niet-Westerse migratieachtergrond. De strafpleiter maakte de rechtbankmedewerker hierop attent, maar kreeg niet de gewenste reactie. “Als ik er op wijs dat dit best beledigend is voor hem wordt er schouderophalend gereageerd…” Op Twitter leidde het relaas tot veel herkenning, en werden vergelijkbare ervaringen gedeeld. “Ach je wilt niet weten hoe vaak mijn kantoorgenoot al niet is gevraagd bij rechtbanken, anders dan in Almelo, of zijn advocaat nog komt”, schrijft iemand. Een ander: “Niet best, maar mij is door een bode ook wel eens gevraagd of mijn advocaat nog komt. In Den Haag weliswaar.” GOED GESPREK Inmiddels is de kou overigens uit de lucht. De betrokkenen hebben met elkaar om tafel gezeten en het voorval uitgesproken. Naar aan-
Hoemaak je het verschil? Als jurist wil je het verschil maken. Voor je cliënt, voor je bedrijf, voor de samenleving. Natuurlijk moet je kennis dan up-to-date zijn. Maar er is meer. Scherpe juristen zijn in staat om verder te denken en vanuit verschillende perspectieven naar dezelfde zaak te kijken. Daarom nodigen onze docenten uit om kritisch door te vragen tot de kern en de essentie achter de actualiteit te doorgronden. Zo krijg je grip op de zaak en loop je steeds voorop als expert in je vakgebied. Dat maakt een wereld van verschil. Ga naar cpo.nl/maakhetverschil en lees hoe CPO-docent Friederike van der Jagt het verschil maakt. De universitaire opleider voor scherpe juristen Onderdeel van de Radboud Universiteit De nieuwste wetenschappelijke inzichten Praktijkgericht en actueel Topdocenten met een frisse blik Interactieve onderwijsmethode Voor een succesvolle rechtspraktijk
10 / Mr. 5 2022 Dit is een selectie van de uitspraken die de meesters van de week deden op www.mr-online.nl. MEESTERS VAN DE WEEK meesters van de week 20 SEPTEMBER YOLANDA BOSMAN Onlangs verscheen van de Haagse bestuursrechter Yolanda Bosman Schetsjes uit de rechtbank, een boekje met observaties uit de rechtszaal. U beschrijft de gedachten en emoties van verdachten/partijen naar aanleiding van hun rechtszaak. Hoe kwam u op het idee om deze invalshoek te kiezen? “Schrijven vanuit de invalshoek van een rechter is lastig. Ik wil geen meningen verkondigen. Het gaat in mijn schetsjes niet om een juridisch oordeel, maar om de mens achter de zaak. Je ziet tussen de feiten, regels en belangen op zitting ook emoties die nauwelijks aan bod komen. Mensen zijn bijvoorbeeld boos, verontwaardigd, teleurgesteld.” 29 AUGUSTUS JASPER KROMMENDIJK Universitair hoofddocent Jasper Krommendijk (Radboud Universiteit) werd door de Europese Commissie benoemd als Jean Monnet Chair. Welke rechten en plichten zijn er verbonden aan deze leerstoel? “De ‘Chair’ is bovenal een eretitel en dient ter verdieping van onderwijs en onderzoek in EU-studies. Er is de nodige kritiek op, vanuit zowel de politiek als wetenschap. Voornaamste steen des aanstoots zou zijn dat wetenschappers met deze leerstoel uit loyaliteit of dankbaarheid de EU naar de mond zouden praten. Dat laatste is zeker niet wat ik beoog te doen en heb gedaan in mijn onderzoek. Een kritische bestudering van instituties, waaronder ook de EU, is essentieel.” 5 SEPTEMBER GEERTE HESEN Geerte Hesen, general counsel & company secretary bij Lumicks, is Arnold Brakel opgevolgd als voorzitter van het NGB-bestuur. U bent gepromoveerd en was advocaat bij De Brauw voor u het bedrijfsleven in ging, eerst bij Philips, toen ASML en nu Lumicks. Wat vindt u aantrekkelijk in de bedrijfsjuristerij? “De bedrijfsjuristerij is zeer breed en je komt in aanraking met veel verschillende onderwerpen. Daarnaast vind ik het leuk dat je als bedrijfsjurist samenwerkt en contact hebt met collega’s vanuit allerlei verschillende functies en onderdelen van het bedrijf. Je maakt echt een integraal onderdeel uit van het bedrijf, en doet dus veel meer dan het afgeven van een enkel advies.” 13 SEPTEMBER IRIS VAN DOMSELAAR Iris van Domselaar is benoemd tot hoogleraar Rechtsfilosofie en Beroepsethiek voor Juristen aan de Universiteit van Amsterdam. Als u het voor het zeggen had… “De vele crises die nu gaande zijn, plaatsen veel in perspectief en geven een gevoel van onmacht. Maar, vanuit mijn leerstoel bezien zou ik in ieder geval de rechtenstudent, de praktijkjurist, en de rechtswetenschapper meer tijd en speelruimte bieden om op een ongedwongen manier na te kunnen denken over de kleine en grote vragen van het recht. Als ik met praktijkjuristen spreek, valt het me op dat bij velen het water aan de lippen staat.” Jasper Krommendijk Geerte Hesen Iris van Domselaar Yolanda Bosman Jan van Duijvendijk Liesbeth Zegveld FOTO: ANP
FINANCIEEL ADVISEUR VOOR NOTARIAAT & ADVOCATUUR van Boetzelaerlaan 24H • 3828 nS Hoogland • tel. 033-20 35 000 • info@ronBorgdorff.nl • www.ronBorgdorff.nl verzekeringen zowel zakelijk als particulier oa: • Beroeps- en Bedrijfsaansprakelijkheid • cyBerrisks- en datalekken • arBeidsongeschiktheid • verzuim • inventaris Groeide uw verzekeringskantoor zo groot, dat goede service voor u verleden tijd is? Of wilt u uw polissen toetsen aan de eisen van de moderne tijd? Ron Borgdorff is meer dan 25 jaar het vertrouwde adres voor advocaten, notarissen en vrijgevestigde juristen. Ouderwetse service, altijd bereikbaar en mét persoonlijke aandacht. Is uw oude verzekeringskantoor u ontgroeid? Wat een papierwinkel , vroeger hielpen ze mij nog… Maar hoe weet ik nu nog of ik goed verzekerd ben? Weet jij wie ik daar moet hebben? Ik was bij het kastje, nu bij de muur… Ik weet het ook niet meer, vandaag alweer een ander aan de lijn… MR. 5 2022 / 11 KENT U EEN POTENTIËLE MEESTER VAN DE WEEK? MAIL ONS! INFO@MR-MAGAZINE.NL meesters van de week Wat staat er bovenaan uw bucketlist? “Optreden op Lowlands. Laatst was de rechtbank Gelderland bij Zwarte Cross met een pop-up rechtszitting. Wat zou het leuk zijn als rechters volgend jaar ook op Lowlands staan. En heel stiekem denk ik aan het Boekenbal; in gedachten trek ik dan een feesttoga aan met een rozerood befje en vier ik de eerste keer op de dansvloer.” 26 SEPTEMBER JAN VAN DUIJVENDIJK Jan van Duijvendijk (Barnsteen Advocatuur) plaatste op LinkedIn een voorbeeldbrief die consumenten naar hun energieleveranciers kunnen sturen om hen te bewegen het maandbedrag substantieel te verlagen. Mooi initiatief! Maar… waarom? “Wekelijks schrijf ik een stukje op LinkedIn, als een soort vingeroefening. Van 170 woorden, niet langer. Juristen leuteren te veel. Ik oefen mij in beperking. Iets in 170 woorden zeggen is soms lastig. Voor onszelf had ik een brief aan Eneco geschreven. Al was het maar om later nooit tegengeworpen te kunnen krijgen dat we geen tijdig bezwaar hebben gemaakt. Denk aan de box-3 heffing. Die brief heb ik omgebouwd om weer een bijdrage voor LinkedIn te hebben.” 3 OKTOBER LIESBETH ZEGVELD Liesbeth Zegveld (Prakken d’Oliveira/Universiteit van Amsterdam) schreef Ik wil de waarheid, over de rechtszaak omtrent de Molukse treinkaping. Tussen 2016 en 2021 vertegenwoordigde u nabestaanden van de Molukse gijzelnemers die in 1977 omkwamen tijdens de treinkaping bij de Punt. Wanneer wist u: ‘hier zit een boek in’? “Meteen bij de eerste zitting, op de vraag van de rechter wat mijn cliënte met de zaak wilde bereiken, antwoordde zij: “Ik wil de waarheid”. Zowel de vraag als het antwoord waren prachtig.” Uw carrière als advocaat is een aaneenschakeling van beladen zaken: u stond na-bestaanden bij van de slachtoffers van onder meer Srebrenica, het Argentijnse Videla-regime en de treinkaping bij de Punt. Verlangt u soms niet eens naar wat luchtigheid? “Luchtigheid zit óók in deze zaken. Ook al duren ze lang en gaan ze over moeilijke onderwerpen, zolang je met mensen werkt zijn er altijd luchtige momenten.” •
MR. 5 2022 / 13 PERSONALIA 1 13 7 2 14 8 4 16 10 6 18 12 3 15 9 5 17 11 activiteiten beter werk bij DVDW Advocaten in Den Haag. Hij is gespecialiseerd in M&A/ondernemingsrecht. Arbeidsrechtadvocaat INGE ARTS (18) is per 1 oktober begonnen bij Van Hall Advocaten Arbeidsrecht in Utrecht. Ze werkte hiervoor bij L&A Advocaten. HARRO SCHULZ (1) is per 1 september begonnen als partner bij act Fort Advocaten in Amsterdam. Daarvoor was hij werkzaam bij Van Oosten Schulz De Korte Advocaten. Schulz is gespecialiseerd in Corporate/M&A. YVES GASSLER (2) is sinds 5 september partner bij AKD in Amsterdam. Daarvoor werkte hij bij GG Real Estate. Gassler is gespecialiseerd in belastingen en vastgoed. PAULINE WAALKENS (3) is op 1 september gestart als counsel bij Atlas Fiscalisten in Amsterdam. Ze is afkomstig van Loyens & Loeff en is gespecialiseerd in M&A. EVERT VAN DER KAA (4) is sinds 1 september partner bij BJTK (voorheen Biesheuvel Jansen advocaten) in Amsterdam. Daarvoor werkte hij bij Clifford Chance. Van der Kaa is gespecialiseerd in M&A/ondernemingsrecht. TEIJE VAN DIJK (5) is per 1 september begonnen als partner bij Ten Holter Noordam advocaten in Rotterdam. Hij is afkomstig van AKD. Van Dijk is gespecialiseerd in bouw en vastgoed. SHARIF IBRAHIM (6) is per 22 augustus begonnen als advocaat bij Van Kaam Media, IP, Privacy in Amsterdam. Daarvoor werkte hij bij Kalff Katz & Franssen Advocaten. Ibrahim houdt zich bezig met merken-, modellen-, auteurs- en mediarecht. ROBERT VAN AGTEREN (7) is 1 september begonnen als partner bij HabrakenRutten in Amsterdam. Daarvoor werkte hij bij Baker McKenzie. Hij is gespecialiseerd in litigation. FREDERIQUE VAN ZOMEREN (8) is per 1 september ombudsman zorgverzekeringen bij de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen in Zeist. Daarnaast is ze zelfstandig mediator bij HAvZ Mediation. J.C. RIJNIERSE (9) is per 24 augustus begonnen met Monsieur Tisserand Advocatuur in Amsterdam. Rijnierse, die als Riza Tisserand onder meer als rapper, tv-host en radio-dj werkte, is gespecialiseerd in intellectueel eigendom. ANITA NIJBOER (10) is 1 september gestart als partner bij SIX advocaten in Amsterdam. Daarvoor werkte ze bij Kennedy Van der Laan. Nijboer is gespecialiseerd in bestuursrecht/ omgevingsrecht. ADRIAAN QUIST (11) is 1 september begonnen als advocaat bij Stijl Advocaten in Amsterdam. Daarvoor werkte hij bij Taylor Wessing. Quist is gespecialiseerd in vastgoed en gebiedsontwikkeling. SUZANNE STEEGMANS (12) is 15 september begonnen bij KienhuisHoving advocaten en notarissen in Enschede en Utrecht. Ze komt van KBS advocaten en is gespecialiseerd in gezondheidsrecht en arbeidsrecht in de zorg. Per 1 oktober zijn LINDA VAN DER VAART (13), SASKIA BOLLEN (14) en JOHN JANSEN (15) aan de slag gegaan bij KienhuisHoving in Utrecht. Bollen en Van der Vaart zijn allebei gespecialiseerd in het arbeidsrecht en werkten hiervoor bij Van Odijk Advocaten. Jansen is afkomstig van Dentons. Hij is gespecialiseerd in intellectuele eigendom, ICT-recht & privacy. VITA ZWAAN (16) is per 1 september benoemd tot partner bij bureau Brandeis in Amsterdam. Ze is gespecialiseerd in privacy en gegevensbescherming. MARTIJN LENSTRA (17) is per 15 september benoemd tot salary partner Wilt u een overstap voor de personaliarubriek melden? Dat kan via het aanmeldformulier op de site: www.mr-online.nl/meld-een-carriereswitch/ De beroepsvereniging van bedrijfsjuristen organiseert dit najaar diverse bijeenkomsten voor haar leden: • 10 november: seminar Environmental, Social & Governance (ESG), inclusief lancering van NGB-Reeks deel IX, in samenwerking met CMS. • 17 november: bijeenkomst actualiteiten burgerlijk (proces) recht. Sprekers zijn Jan Nas, Sander Rijsterborgh en Margriet de Boer van Ysquare. • 1 december: NGB Extra bijeenkomst ‘Reputatie van het bedrijf vanuit legal perspectief’, door Edward Geuns (De Brauw Blackstone Westbroek). • 8 december: webinar WWFT van de sectie Advocaat in Dienstbetrekking. • 13 december: webinar discriminatie, door Peter Vas Nunes (BarentsKrans). Meer informatie, activiteiten & aanmelden (alleen voor leden) kan via ngb.nl/agenda. Lid worden? ngb.nl/word-lid.
14 / Mr. 5 2022 Mr. overstappers De drie meest gevraagde juridische specialismen: 1 2 3 arbeidsthermometer SEBASTIAAN WIJSMAN is als partner indirect tax begonnen bij Dentons. Hij heeft een bijzondere focus op Nederlandse belastingzaken in de vastgoedsector en is afkomstig van DLA Piper. Wijsman begon meteen goed bij Dentons: “Op mijn eerste werkdag mocht ik meteen aan de bak op het Dentons padeltoernooi voor collega’s. Dentons is de eerste officiële partner van de WPT Amsterdam Open (World Padel Tour) en om die reden stond de maand september in het teken van padel. Twee weken later organiseerden we weer een toernooi, nu voor onze cliënten en contacten uit de vastgoedwereld, en hebben we daar zelfs nog een potje met John van Lottum en Ronald de Boer gespeeld.” LÚTSEN DE VRIES, specialiseerd in litigation en arbitration, is van De Brauw Blackstone Westbroek overgestapt naar boutique STAUNCH in Amsterdam. Van groot naar klein dus. “Ik denk dat je het kunt vergelijken met de overstap van een wereldberoemd symfonieorkest naar een strijkkwartet met ervaren en bevlogen musici met de ambitie de wereld te veroveren. (...) Het repertoire is gevarieerder. Waar bij een groot kantoor de tendens eigenlijk gaat richting relatief grote zaken, zeg maar de Bruckner- en Mahlersymfoniëen, is de mix hier anders. We doen zowel grote, internationale zaken als wat kleinere interessante zaken. Oók de Haydnkwartetten op hoog niveau kunnen Legal tech Commercial contracting IT-juristen Graantje meepikken Pien Hoefakker: “De krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt is onverminderd. Voor de juridische arbeidsmarkt is dit niet anders. Zowel in de advocatuur als in het bedrijfsleven is de schaarste voelbaar en is het een grote uitdaging om goede kandidaten te vinden om vacatures te vervullen. Aan de andere kant zien we bij DPA dat de huidige arbeidsmarkt ertoe leidt dat dat meer mensen in beweging komen en geïnteresseerd lijken te zijn om van baan te wisselen en erop vooruit te gaan. Vanuit de advocatuur blijft er uiteraard voortdurend belangstelling om over te stappen naar de rol van legal counsel, om meer aansluiting te hebben bij de business en samen te werken met andere disciplines. Een recentere trend is dat steeds meer juristen, zowel advocaten als legal counsels -- van ervaren rot in het vak tot net afgestudeerde starter -- zich als zelfstandig interimmer op de voor hen gunstige arbeidsmarkt storten in de hoop er een graantje van mee te kunnen pikken.” Pien Hoefakker is recruiter Legal bij DPA Professionals. In de rubriek Overstap van de week op onze site komt elke week een jurist aan het woord die een nieuwe baan heeft. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op https://www.mr-online.nl/ mrs-van-de-week/overstapmr-van-de-week/. doen, dát is wat een boutique zo leuk maakt.” CHAGGAI KON is als partner toegetreden tot de corporate M&A-praktijk van HVG Law. Hij werkte hiervoor bij De Brauw Blackstone Westbroek. Wat was hij geworden als hij niet voor de advocatuur had gekozen? “Als ik geen rechten was gaan studeren dan had ik bij de bereden politie gesolliciteerd. Ik heb dertien jaar paardgereden en zou in 4 vwo voor het project arbeidservarend leren een tweede stage gaan lopen bij de bereden politie in Amsterdam. Maar helaas lag ik in de betreffende periode met hoge koorts op bed. Ik heb deze stage nooit meer ingehaald.” SKILLS & CAPABILITIES De afgelopen periode werden weer tal van nuttige tips over werk en wat daarmee samenhangt gedeeld in de rubriek Skills & Capabilities op www.mr-online.nl. Partner worden bij een advocatenkantoor? ‘Mij niet gezien’ is een veelgehoorde reactie in de advocatuur. Je krijgt tegenwoordig verbaasde gezichten als je uitspreekt wél partner te willen worden. Want waarom zou je dat jezelf aan doen? Lara van Vliet (Archie Advisory) schrijft over dit verminderde enthousiasme, en over hoe kantoren daarmee kunnen omgaan. Ken je dat? Je hebt een zakelijk contact met iemand: een vakgenoot, een cliënt of een potentiële cliënt, en ineens reageert diegene niet meer. Je bent geghost. Super irritant, vindt Marijn Rooijmans (WeLegal Network). “Er bekruipt je altijd twijfel. Je gaat toch bij jezelf na of het aan jou ligt. Heb je iets verkeerd gezegd of geschreven? In je privéleven kun je mensen die je ghosten vaak gewoon afschrijven. Pijnlijk en soms treurig, maar het kan. Als (juridisch) ondernemer heb je die luxe niet altijd.” Rooijmans laat zien hoe je hiermee om kunt gaan. Hoe hou je een telefoongesprek met bijvoorbeeld een klant of collega short & sweet? Coach en vaardigheidstrainer Rüna Honig geeft een aantal tips: neem vaste belmomenten in je dagplanning op, zodat je niet steeds tussendoor gestoord wordt, geef een tijdslimiet om het gesprek kort te houden (‘Ik heb vijftien minuten voor dit gesprek ingepland’). Geef het gesprek een duidelijk doel en sluit altijd met een positieve boodschap af, bijvoorbeeld een compliment. De laatste boodschap wordt nu eenmaal het langst onthouden en dat kan in positieve zin doorwerken in de relatie met jou. Iets wat gezegd is aan de telefoon kan later problemen opleveren als het niet duidelijk is gecommuniceerd. Bepaal daarom na het gesprek of er nog iets moet worden vastgelegd in een korte mail.
Cursus Bestuurdersaansprakelijkheid Jaron van Bekkum Cursus Overnamepraktijk voor advocaten en notarissen Tom Teggelaar Webinar Privacy in het ondernemingsrecht Friederike van der Jagt Online course International sales contracts André Janssen Cursus Wwft voor de praktijk Birgit Snijder-Kuipers Cursus Arbeidsrecht verdiept Femke Laagland Cursus Actualiteiten Vreemdelingen- en vluchtelingenrecht Tesseltje de Lange Cursus Bestuursrecht verdiept Tycho Lam Cursus Beslag- en executierecht Egbert Loesberg Cursus Concern, financiering en aansprakelijkheid Jeroen Stal Webinar Insolventiestrafrecht Arpi Karapetian Cursus Internationaal procederen Jasper Krommendijk Welke cursus volgt u bij ons dit najaar? Het CPO heeft een ruim aanbod aan (online) cursussen en webinars. Kijk voor meer informatie en ons uitgebreide cursusaanbod op cpo.nl. Voor scherpe denkers. Wilt u dit jaar meerdere cursussen volgen? Dan is het Altijd scherp-abonnement interessant. U kiest 12 maanden lang onbeperkt uit ons uitgebreide aanbod van juridische cursussen en webinars. Voor een vaste en scherpe prijs van € 1.395,-. Meer info: www.cpo.nl/altijdscherp
16 / Mr. 5 2022 SNELRECHT snelrecht Snel op de hoogte zijn van actuele ontwikkelingen in het recht? Ook daarvoor kunt u in Mr. terecht. In de rubriek Snelrecht belichten vooraanstaande juristen periodiek de ontwikkelingen op hun rechtsgebied. Hier samenvattingen van de bijdragen die de afgelopen tijd op de site verschenen. De uitgebreide versies én nieuwe bijdragen kunt u vinden op www.mr-online.nl/overzicht-snelrecht/ GEZONDHEIDSRECHT Het komt zelden voor dat cassatie in belang der wet wordt ingesteld over een medische tuchtzaak, aldus Oswald Nunes (KBS Advocaten). Onlangs deed advocaat-generaal Ton Hartlief dat wel. Het gaat om een zaak waarin het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg besliste dat een gynaecoloog die in opdracht van een aansprakelijkheidsverzekeraar van een ziekenhuis een medisch dossier had beoordeeld, het daarop gebaseerde advies niet aan de patiënte behoefde te verstrekken omdat zij geen inzagerecht heeft. Volgens de advocaat-generaal is het juist dat de patiënte geen recht op inzage in het medisch advies heeft, maar heeft het tuchtcollege verschillende bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek verkeerd toegepast. ARBEIDSRECHT Indien een partij de arbeidsovereenkomst onregelmatig heeft opgezegd, kan de andere partij aanspraak maken op een gefixeerde schadevergoeding. De hoogte van deze schadevergoeding is gelijk aan het bedrag van het loon over de termijn dat de arbeidsovereenkomst bij een rechtsgeldig einde zou hebben geduurd. Onder omstandigheden kan de gefixeerde schadevergoeding worden gematigd. Yvette Dissel (Boontje Advocaten) bespreekt een aantal relevante omstandigheden naar aanleiding van een recent vonnis van de Rotterdamse kantonrechter. AANBESTEDINGSRECHT Opmerkelijk, noemen Babette Blaisse-Verkooijen en Oscar van der Pol (PotJonker Advocaten) een vonnis van de rechtbank Oost-Brabant. Daarin wordt volgens hen blijk gegeven van doorgeschoten formalisme, “zoals wel vaker gebeurt”. De rechter achtte het in deze zaak gerechtvaardigd dat een partij wordt uitgesloten bij een aanbesteding op grond van het afleggen van een abusievelijk onjuiste verklaring. Dit harde oordeel lijkt niet proportioneel en is onnodig, volgens Blaisse en Van der Pol. BESTUURSRECHT In een recente uitspraak breidt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State haar eigen bevoegdheid uit, om laagdrempelige rechtsbescherming mogelijk te maken tegen beslissingen op een verzoek om mensen uit Afghanistan te evacueren. Jan Reinier van Angeren (Stibbe) en Tom Barkhuysen (Stibbe/Universiteit Leiden) vinden dit toe te juichen, maar merken op dat het goed zou zijn wanneer de wetgever zich op korte termijn gaat buigen over de gewenste bevoegdheidsverdeling tussen civiele rechter en bestuursrechter. “Het is immers van belang dat rechterlijke bevoegdheden een kenbare, wettelijke basis hebben en er liggen de nodige ideeën op tafel hoe de bevoegdheid van de bestuursrechter uit te breiden, zodat in meer zaken waarin de overheid betrokken is gebruik kan worden gemaakt van laagdrempelige rechtsbescherming.” PRIVACYRECHT Anna Berlee (Open Universiteit) staat stil bij de evaluatie van de Uitvoeringswet Algemene Verordening Gegevensbescherming. Daarin zijn ook de bestuurlijke boete, de meldplicht datalekken en de invulling van de normen aan de orde gekomen. Hoewel de onderzoekers nadrukkelijk stellen dat hiermee niet de toezichthouder -- de Autoriteit Persoonsgegevens -- wordt geëvalueerd, blijkt uit het rapport wel anders volgens Berlee. INTELLECTUEEL EIGENDOMSRECHT Dirk Visser (Universiteit Leiden/Visser Schaap & Kreijger) schrijft over een arrest van de Hoge Raad waardoor de komende jaren volstrekt onduidelijk is of Amerikaans design nou wel of niet beschermd is in Nederland. De Hoge Raad spreekt in dit arrest zijn ‘redelijke twijfel’ uit
MR. 5 2022 / 17 snelrecht over de vraag of de Dining Side Chair Wood, een Amerikaanse designstoel uit de jaren veertig, in Nederland auteursrechtelijk beschermd is (Kwantum had hem nagemaakt) en besluit vragen te stellen aan het Hof van Justitie van de EU. MEDIARECHT Het televisieprogramma Zembla moet zijn uitzending over het storten van granuliet in een natuurplas bij de Maas rectificeren; de programmamakers hebben onrechtmatig gehandeld door beschuldigingen over het opzettelijk plegen van strafbare feiten uit te zenden. Deze beschuldigingen werden geuit door een oud-officier van justitie. De rechtbank Den Haag oordeelt dat Zembla de oud-officier een eenzijdig en veel te gekleurd beeld over de zaak had geschetst, op basis waarvan hij ferme uitspraken deed. Daarom is Zembla zelf schadeplichtig. Otto Volgenant (Boekx Advocaten) schrijft over deze zaak. TUCHTRECHT De tuchtrechter oordeelde dat de Haagse deken een advocaat moest aanwijzen in een procedure waar de Russische Staat partij is. Maar dat kan op gespannen voet komen te staan met de kernwaarden uit de Advocatenwet, aldus Suzanne Hendrickx (Advius) en Bas Martens (Delissen Martens/Advius). Welk belang prevaleert in een rechtsstaat als Nederland? HUURRECHT Bij huurkwesties, waaronder het sluiten van huurovereenkomsten, spelen naast het huurrecht (zoals neergelegd in titel 4 van boek 7 van het Burgerlijk Wetboek) ook andere wetsbepalingen een rol. In hun Snelrecht-bijdrage ‘Een korte blik over de hurrrechtgrenzen heen, kijkt u mee?’ geven Nathalie Amiel (Houthoff) en Ivette Mol (Law & Pepper) drie recente voorbeelden. ALTIJD UP-TO-DATE IN UW VAKGEBIED VOOR EEN VASTE PRIJS Als jurist wilt u voorop blijven lopen in uw vakgebied. Maar hoe pakt u dat efficiënt aan? Het Altijd scherpabonnement van het CPO stelt juristen in staat om twaalf maanden lang onbeperkt te kiezen uit een uitgebreid aanbod cursussen en webinars. Voor een vaste prijs van 1.395 euro blijft u op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. Een groot voordeel van het Altijd scherp-abonnement is het gemak. U meldt zich één keer aan en u kunt vervolgens al uw PO-punten voor het komend jaar halen. Geen gedoe meer met zoeken naar scholingsmogelijkheden en het betalen van losse facturen. Deelnemers van het Altijd scherp-abonnement hebben een ruime keuze in actualiteiten- en verdiepingscursussen op diverse rechtsgebieden. Volg dit najaar bijvoorbeeld de cursus ‘Jaarrekeningrecht’, ‘De invloed van technologische ontwikkelingen op het recht’ of een van de vele andere (online) cursussen. Bovendien krijgt u onbeperkt toegang tot de webinars van het CPO. De webinars zijn live te volgen of later terug te kijken op een zelfgekozen tijdstip. En het Altijd Scherp-abonnement biedt in deze periode extra voordeel: als u zich nu aanmeldt, kunt u uw (resterende) PO-punten voor 2022 én die voor 2023 behalen. Meer informatie over het Altijd scherp-abonnement en het aanbod van het CPO vindt u op cpo.nl/altijdscherp. De Mr.-kennispartners zijn bedrijven die diensten, producten en informatie leveren die zijn gericht op de lezers vanMr. Ze hebben elk een eigen pagina op www.mr-online.nl waar onder meer nieuws, productinformatie en blogs van deze organisaties worden geplaatst.
ONZE TWEEWEKELI JKSE PODCAST LUISTER NAAR Licht op legal TE BELUISTEREN VIA OF VBK.NL/LICHTOPLEGAL
MR. 5 2022 / 19 LEES DE COMPLETE STUKKEN OP WWW.MR-ONLINE.NL/STUDENTEN. SUGGESTIES VOOR STARTERS OF STAGIAIRS? INFO@MR-STUDENTEN.NL STUDENT-STAGIAIR VAN DE WEEK STARTER VAN DE WEEK mr. studenten VAN DE SITE: LENIG DENKEN EN ONGESCHOONDE CIJFERLIJSTEN Kimberly Meijs (23) is bezig met haar master rechtsgeleerdheid en master Law & Technology aan Tilburg University. Ze liep deze zomer stage bij Ploum in Rotterdam. Wat is de meest gedenkwaardige ervaring die je tijdens je stage had? “Dat is toch wel het mee mogen naar een zitting bij de rechtbank. Tijdens deze zitting gaf de rechter de partijen de mogelijkheid om tot een minnelijke schikking te komen. Vervolgens liepen partijen de zaal uit, waarna tussen hen werd besproken hoe ze mogelijk tot een schikking konden komen. Het was erg bijzonder om die kant van geschillenoplossing en tevens de soft skills van de advocaten mee te krijgen.” Kosta Hinzen (26) is 24 augustus beëdigd als advocaat en werkt bij Van Kaam IP, Media & Privacy in Amsterdam. Hij begin in september met de beroepsopleiding. Kosta is in 2021 afgestudeerd aan de Vrije Universiteit, in intellectueel eigendomsrecht. Hoe heb je je georiënteerd op de arbeidsmarkt? “Door een startup die ik tijdens mijn studententijd had opgericht, kwam ik voor het eerst in aanraking met het merkenrecht. Mijn co-founders en ik kwamen voor advies terecht bij een merkenbureau en de verhalen van de juristen daar lieten mij voor het eerst een concrete connectie tussen mijn studie en het ondernemen zien. Daarnaast ben ik rond die tijd begonnen met DJ’en in het Amsterdamse nachtleven, waardoor ik steeds meer in aanraking kwam met de creatieve (nacht)cultuur. De combinatie van ondernemen en draaien zorgde ervoor dat mijn passie voor het IE- en mediarecht werd aangewakkerd.” ONVOORBEREID EEN TENTAMEN MAKEN, WEL OF NIET DOEN? Mr.-ambassadeur Melissa van der Meij (Erasmus Universiteit Rotterdam) maakte een paar keer toch een tentamen dat ze niet zo goed had voorbereid. Vaak ging dat goed, maar soms haalde ze een onvoldoende en moest herkansen. Achteraf heeft ze daar spijt van. “Tijdens mijn eerste sollicitaties werd naar mijn ongeschoonde cijferlijsten gevraagd”, schrijft ze. “Je weet wel, je cijfers inclusief die weggepoetste onvoldoendes. Al snel bleek dat die vijf en die zes, die eigenlijk niet zoveel zeiden over mijn kennis en kunde, steentjes in mijn schoen werden. ‘Je hebt twee keer over dit vak gedaan, hè?’, of ‘Ons oog is gevallen op iemand die er qua cijfers meer uitspringt’.” Erg demotiverend vindt Melissa. “Uit die vijfjes en zesjes blijkt dan niet wat er in je privéleven speelde, wat voor doorzetter je bent of dat je heel goed kunt presteren onder druk. En wat zijn cijfers nu eigenlijk meer dan een momentopname? Zij zijn toch compleet afhankelijk van, jawel, de omstandigheden van het geval?” STRESSFACTOR Melissa pleit er daarom voor dat recruiters meer gaan kijken naar het individu dat zij voor zich hebben. “Een ongeschoonde cijferlijst is een onnodige en oneerlijke stressfactor voor veel (oud-)studenten en zorgt ervoor dat geweldig talent over het hoofd wordt gezien. Een afgeronde studie moet voldoende zijn om aan te tonen dat je kennis van de vakken op peil is en je vaardig genoeg bent om ermee aan de slag te gaan.” Tegen studenten met cijferstress zou ze dan ook willen zeggen: solliciteer waar ze je kiezen om je intrinsieke kwaliteiten en laat zien wat je te bieden hebt. “Wring je niet in allerlei bochten om in het perfecte plaatje te passen. En anders raad ik je van harte aan om twee keer na te denken over het maken van een (ietwat) onvoorbereid tentamen.” THOSE WERE THE DAYS: YOLANDA BOSMAN Yolanda Bosman studeerde in de jaren tachtig rechten in Leiden. Inmiddels is ze al meer dan twintig jaar rechter bij de rechtbank Den Haag (zie ook pagina 10). Wat zou u achteraf aan uw curriculum hebben veranderd? “Het was in mijn tijd best statisch. Veel lees- en stampwerk. Gelukkig waren er docenten die de stof smeuïg brachten. Ik smulde van hun verhalen. Na rechten ben ik filosofie gaan studeren; dat was een goede aanvulling. Je leerde lenig te zijn in het denken.” Op www.mr-online.nl/studenten staan elke dag nieuwe berichten over studie en studentenleven, gemaakt voor en door de ambitieuze rechtenstudent. Op deze pagina een selectie.
DÉ PARTNER VOOR DE ADVOCATUUR Laagjes 4-B • 3076 BJ Rotterdam • 010 - 820 88 16 • opdracht@vdk-gdw.nl www.vdk-gdw.nl Wij zijn een ambitieus gerechtsdeurwaarderskantoor en dé partner voor de advocatuur. Wij staan voor een accurate behandeling van uw opdrachten, een vast contactpersoon voor uw vragen en natuurlijk het zeer snel betekenen van uw exploten door heel Nederland.
LEXXYN.NL INTEGREER UW SOFTWARE MET UW TELEFONIE VOOR MEER GEMAK EN EFFICIËNTIE WIJ INTEGREREN ONDER ANDERE MET: Het administreren en declareren van telefoongesprekken kan een tijdrovende klus zijn. Tijd bijhouden, notities maken, relaties opzoeken: wat als dat automatisch kan? Onze integraties registreren inkomende en uitgaande gesprekken op vast en mobiel. Het systeem houdt de tijd bij, administreert deze en u kunt gesprekken, eventueel voorzien van aanvullende notities, direct toevoegen aan het juiste dossier. www.heldertelecom.nl - info@heldertelecom.nl - 088-4435333 DE VOORDELEN VAN SOFTWARE EN TELEFONIE INTEGREREN: • Directe nummerherkenning zorgt ervoor dat u direct ziet welke cliënt belt en welke dossiers hieraan gekoppeld zijn. • Automatische tijdsregistratie voorkomt het weglekken van tijd en verloren declarabele uren. • Gespreksnotities worden direct aan het juiste dossier gekoppeld. Meer weten? Kijk op www.heldertelecom.nl/integraties voor meer informatie.
20 / Mr. 5 2022 interview ‘DOOR RECHTSZAKEN WORDEN BEDRIJVEN EN JURISTEN WAKKER’ De kobaltmijnen in Congo, oliewinning in Nigeria, ontbossing voor een sojacorridor in Brazilië. Wij in het Westen profiteren ervan, maar anderen betalen de prijs in de vorm van kinderarbeid, milieuvervuiling en klimaatschade. Hoogleraar Liesbeth Enneking (Erasmus Universiteit Rotterdam) onderzoekt de verantwoordelijkheid van westerse bedrijven voor misstanden in ontwikkelingslanden. “Als iedereen zich beroept op ‘ik kan toch niks’ en ‘ik weet toch niks’, gaan we met zijn allen naar de knoppen.” door Peter Louwerse foto ’s Chantal Ar iëns
www.mr-online.nlRkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=