Mr.

MR. 5 2022 / 27 “Waarom vragen wij aan ons pensioenfonds ABP om niet te beleggen in fossiele brandstoffen en hebben we als universiteit wel een samenwerkingsverband met Shell? Dat is toch gek? Op zijn minst zou je als publieke instelling ook eens moeten kijken wat er uitkomt als je je eigen activiteiten en die van je ketenpartners langs de lat legt van de normen uit de UNGP’s en de OESO-richtlijnen. Dat is iets waar we mee aan de slag moeten.” Hoe groot is de rol van consument? Die kan toch kiezen een product al dan niet te kopen? “We moeten inderdaad niet alleen naar de ondernemingen wijzen. Maar voor de consument is veel onduidelijk, bijvoorbeeld over de ware prijs van producten en over keurmerken. Een ander verhaal is: hoeveel producten koop je? Om iets aan het klimaat te doen, moeten we ons hele systeem veranderen, minder consumeren. Maar daar is geen keurmerk voor.” Hoe kijkt u aan tegen de Urgenda-uitspraak? Diederik Samsom uitte dit voorjaar zijn twijfel over het nut van rechtszaken. Als Nederland de CO2-uitstoot van de Nederlandse rechter omlaag moet brengen, kunnen de emissies in Duitsland gewoon doorgaan. “Er is in deze context geen ideaal mechanisme. Het moet een samenspel zijn waarin ook rechtszaken een rol hebben.” Ze verwijst naar de vijf V’s uit een IMVO-beleidsnotitie van het ministerie van Buitenlandse Zaken uit 2020: voorlichten, vergemakkelijken, verleiden, voorwaarden stellen en verplichten. “Wetgeving hoort erbij, maar rechterlijke uitspraken ook. De rechter zal altijd een rol hebben als spreekbuis van maatschappelijke verandering. En: we moeten stoppen met naar anderen te wijzen, of het nu de Duitsers zijn, de Chinezen of de Russen. We moeten zelf onze eigen verantwoordelijkheid nemen en erop vertrouwen dat de rest vanzelf wel zal volgen.” Als u het voor het zeggen had, hoe zou de regelgeving er dan uitzien? “Aan de ene kant: hoe meer je regelt, hoe minder flexibiliteit en ruimte voor eigen invulling er is voor bedrijven en de samenleving. Je wilt ook dat bedrijven intrinsiek gemotiveerd zijn om de IMVO-uitgangspunten te incorporeren in hun beleid- en managementsystemen, en dan kan een strakke regelgeving het tegenovergestelde effect hebben. Aan de andere kant ben ik sceptisch over het idee dat vrijwilligheid of alleen een transparantieverplichting voldoende zouden zijn. Toen ik bij de Universiteit Utrecht werkte, onderzochten we wat het effect op de beurskoersen was als bedrijven in de media werden beschuldigd van betrokkenheid bij ernstige mensenrechtenschendingen. Nou, geen enkel effect. De informatie heeft geen invloed op investeerders. De markt reageert wel als er een risico is voor de onderneming zelf. Maar niet als er alleen risico’s zijn voor anderen. Het is daarom belangrijk dat je bedrijven niet de keus geeft welke verantwoordelijkheden ze willen nemen. Tegelijkertijd wil je ze wel stimuleren om te blijven zoeken naar de beste manier om die verantwoordelijkheden in de praktijk in te vullen, en voorlopers belonen. De publieke toezichthouder uit het voorstel voor de EU-richtlijn kan daarbij een belangrijke rol spelen.” • interview “WE MOETEN ALS UNIVERSITEITEN OOK ONZE EIGEN ACTIVITEITEN ONDER DE LOEP NEMEN”

RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=