Mr.

MR. 5 2022 / 35 ESG “ESG IS NOG RELATIEF ONONTGONNEN JURIDISCH GEBIED, DUS ER IS RUIMTE VOOR CREATIVITEIT” contracten ontwikkelen voor duurzame investeringen, lobbyen bij de wetgever. Het initiatief roept alle meesters in de rechten – advocaten, bedrijfsjuristen, notarissen, rechtswetenschappers, juridisch adviseurs – op mee te doen en met suggesties en ideeën te komen. Zo zijn er inmiddels al zeven ‘klimaattafels’, met in totaal zo’n zeventig juristen. Aertsen is voorzitter van de klimaattafel gebouwde omgeving. “Wil je je vak als bedrijfsjurist goed beheersen, dan moet je je verdiepen in duurzaamheidswetgeving. Dat geldt zeker binnen mijn portefeuille, de vastgoedsector. Die is wereldwijd verantwoordelijk voor veertig procent van de CO2-uitstoot.” Volgens Verheijen-Dop zijn het echter niet alleen de bedrijfsjuristen die de lead moeten nemen in de duurzaamheidstransitie. Deze transitie en de bredere ESG-principes moeten immers door de hele organisatie worden gedragen. “Centraal in de PepsiCo-strategie is dat we bij iedere beslissing mens en planeet meenemen. Het ESG-denken is verweven door het hele bedrijf.” Uitdagend is wel dat ESG-doelen erg verstrekkend en complex kunnen zijn, zegt Verheijen-Dop. Neem de aardappels die nodig zijn voor chips die PepsiCo maakt, zoals de bekende Lay’s chips. Er wordt niet alleen gekeken naar de mensen die de aardappels telen en of zij onder fatsoenlijke arbeidsomstandigheden werken, maar ook naar bijvoorbeeld het soort aardappel dat wordt geteeld, hoeveel water er wordt verbruikt in het groei- en productieproces, hoe de aardappels worden getransporteerd. Alles valt onder de ESG-vlag. “Mensenrechten zijn een centraal onderdeel van onze strategie. We willen geen zaken doen met bedrijven die zich niet houden aan basale mensenrechten en milieueisen. Per dag worden er wereldwijd één miljard producten van PepsiCo geconsumeerd, we hebben dus een zeker gewicht in de markt. We kunnen en moeten dus meer verwachten van onze suppliers. Maar dat zou voor ieder bedrijf moeten gelden.” MODELAKTE VOOR ZONNEPANELEN In de banksector pakken juristen wél de leidende rol, zegt Aertsen. Zelf is hij betrokken bij de financiering van zonnepanelen op daken van bedrijfsgebouwen. Juristen binnen de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) constateerden dat dit niet goed van de grond komt. Exploitanten van zonnepanelen benaderen eigenaren van grote gebouwen: mogen ze het dak huren voor zonnepanelen? Dat kan voor beide partijen interessant zijn. “Nu zijn er banken die gebouwen financieren en andere banken die de exploitant financieren. Die laatste eist een zekerheidsrecht op die zonnepanelen. Zijn die roerend of onroerend? Valt het onder pand of hypotheek? Beter is een opstalrecht te vestigen op daken, om zo het eigendomsrecht van de zonnepanelen af te splitsen van het eigendomsrecht van het gebouw. Dat opstalrecht kan worden bezwaard met een hypotheekrecht. Maar de gebouweigenaar heeft al een hypotheekrecht op het gebouw, dat moet je ook weer regelen. Bij grote partijen kun je dit in een maatwerkcontract regelen, maar niet bij kleinere daken. In samenspraak met de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie hebben we als NVB hiervoor een modelakte ontwikkeld. Dit moet de financierbaarheid van dakprojecten bevorderen. Bedrijfsjuristen namen hier dus de leidende rol en kwamen met een oplossing.” GEWETEN VAN HET BEDRIJF Nu wordt het begrip ESG regelmatig in verband gebracht met greenwashing: naar buiten toe vergroening propageren, maar intern niets doen. Hoe kunnen bedrijfsjuristen dat voorkomen? Onze rol, zegt Verheijen-Dop, is altijd: het geweten van het bedrijf zijn. “Compliance valt vaak onder ons werk. In het ergste geval ben je de politieagent, maar ik interpreteer het positiever: als het geweten. Ik heb zitting in de directie en ook in andere fora kun je mensen aanspreken op hun verplichtingen uit de wet, interne regels en morele afspraken. Voorwaarde is wel dat de ESG-principes door iedereen worden gedeeld. Dat is een stuk bedrijfscultuur. PepsiCo is op dat gebied een voorloper en we doen het dan ook zeker niet alleen voor de bühne. Vanuit mijn rol als legal director kan ik daar sturing en invulling aan geven. En dat moet en wil ik ook als geweten van het bedrijf.” Op basis van nieuwe of aankomende wetgeving kan het zo zijn dat PepsiCo met bepaalde partijen geen zaken meer kan of wil doen. ‘Onze Code of Conduct is onderdeel van elke overeenkomst. Suppliers tekenen daar ook voor. We voeren ook audits uit bij hen om te kijken of ze die Code wel naleven. We leggen contractueel vast: breek je de Code, dan kunnen we je daarop aanspreken en in het ergste geval kunnen we de overeenkomst ontbinden. We stellen als vanouds nog steeds contracten op, maar ESG wordt steeds meer een integraal onderdeel daarvan. Je moet als bedrijfsjurist hier wel affiniteit mee hebben of in ieder geval ontwikkelen.” Dat bleek wel toen Verheijen-Dop onlangs een nieuwe bedrijfsjurist aannam. ESG was onderdeel van het gesprek, en daar had die kandidaat heel creatieve ideeën over. “Gelukkig maar. Het is ook nog relatief nieuw en juridisch gezien onontgonnen gebied, dus er is zeker ruimte voor creativiteit en ontwikkeling. Vrijwel niemand heeft ESG in zijn of haar rechtenstudie gehad. Het is grotendeels nog leren in de praktijk.” • FOTO: KESTERENDOORN Rik Aertsen (ING)

RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=