8 / Mr. 6 2022 nieuws ‘NIET OP AARDE OM TE HELPEN BIJ HET OMZEILEN VAN SANCTIES’ informeren wat zijn rechtspositie is, dus ook Russen.” En, met een verwijzing naar de kwestie rond de steenrijke Rus Arkadiy Volozj: “Een cliënt mag vragen wat zijn rechten zijn, bijvoorbeeld in verband met een huis in de Vossiusstraat in Amsterdam, en daarop mag ik antwoord geven, maar ik mag hem niet helpen om zijn huis te verkopen, en zijn geld naar het buitenland te verplaatsen.” Volozj is de oprichter van de Russische zoekmachine Yandex. Uit onderzoek door NRC en De Groene Amsterdammer blijkt dat zijn pand door een eigendomsconstructie buiten het zicht van de Nederlandse overheid bleef. Inmiddels is het pand wel ‘bevroren’. Sanctie-advocaat Heleen over de Linden (Rechta Advocatuur) vertelde hoe je als advocaat, als je even niet oplet, sluipenderwijs een moreel moeras in kunt worden gezogen. “Een gesprek gaat al snel de kant op van het helpen van Russische bedrijven. Dat is verleidelijk, omdat het om heel grote bedrijven gaat. Maar ik vind het kwalijk om daaraan mee te werken.” Laat je dat merken, dan blijven sommige klanten weg. Ruslandkenner Helga Salemon van het The Hague Centre for Strategic Studies noemde de scheidslijn tussen wat wel en niet kan ‘flinterdun’. “Zoek je naar de letter of naar de geest van de wet?”, vroeg zij aan de zaal. IDEE-FIXE Derk Sauer (eigenaar van The Moscow Times) noemde de gedachte om Rusland met sancties op de knieën te krijgen een idee-fixe. “Rusland”, legde hij uit, “is een heel groot land. Ze hebben alles: olie, gas, steenkool, graan. Iedereen heeft er een moestuin. En vergeet niet dat Russen veel meer dan wij gewend zijn om af te zien.” Niettemin is hij een voorstander van sancties: de oorlog is volgens hem alleen te winnen door wapens te leveren aan Oekraïne en door zand in de Russische machine te gooien. “Zo kom ik op advocaten. Russen zijn een meester in het wegsluizen van geld. Advocaten, notarissen en andere types hier in de zaal helpen daarbij. In die zin zie ik een schone taak voor de advocatuur.” Panellid Camilo Schutte kon zich daar wel in vinden: “We zijn niet op aarde om te helpen bij het omzeilen van sancties.” (PL) De advocaat met Russische cliënten zit in een lastig parket. Als hij een gesanctioneerde klant juridisch advies geeft, kan dat een overtreding van de sanctieregels opleveren, en leiden tot strafvervolging. Maar een weigering om een Russische cliënt te helpen kan in strijd zijn met de fundamentele principes van onze rechtsstaat, omdat iedereen recht heeft op rechtsbijstand. En dus worstelen advocaten hier mee, bleek tijdens het Gerbrandydebat. De worsteling is voor sommigen des te moeilijker omdat de welgestelde Russische klanten veel geld overhebben voor het omzeilen van sancties. En dergelijke cliënten zijn er veel in Nederland, omdat het makkelijk was om hier belasting te ontduiken. Het debat over EU-sanctiebeleid tegen de Russische Federatie, georganiseerd door de Nederlandse Orde van Advocaten, trok 9 november in sociëteit De Witte in Den Haag een volle zaal advocaten, ook al hebben slechts weinigen van hen te maken met ‘Russische’ zaken. De oligarchen die juridisch advies nodig hebben wenden zich doorgaans tot advocaten die zich toeleggen op sanctierecht en een aantal andere gespecialiseerde kantoren. Dat de opkomst zo hoog was, had er meer mee te maken dat elke advocaat zich van tijd tot tijd de vraag stelt of hij een cliënt ook moet bedienen als dat leidt tot maatschappelijk onaanvaardbare uitkomsten. GRIJS GEBIED Begin oktober bracht de EU het achtste sanctiepakket uit, om Rusland te straffen voor de inval in Oekraïne. Advocaten hebben sindsdien meer duidelijkheid. Juridische adviesdiensten aan Rusland, die eerder nog waren toegestaan, zijn nu verboden. Wie het toch doet, riskeert vervolging door het Openbaar Ministerie en dus een veroordeling door de rechter. Wat nog wel mag is juridische bijstand verlenen in procedures. En dan is er ook nog een grijs gebied, zei advocaat en panellid Camilo Schutte (SSHJ Advocaten). “Iedereen mag
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=