MR. 5 2024 / 41 platform X “HET IS JAMMER DAT ER IN NEDERLAND NOG GEEN TOEZICHTHOUDER OP DE PLATFORMS IS” “Ten tweede: dat moderatie en de DSA de vrijheid van meningsuiting beperken, wordt alleen maar gezegd door mensen die de DSA nog nooit gelezen hebben. De DSA bevordert juist de vrijheid van meningsuiting. Je hebt als gebruiker van een platform als X op grond van de DSA bijvoorbeeld het recht om bezwaar te maken als jouw content wordt verwijderd. Je kunt naar een geschillenorgaan stappen. De DSA verplicht allerlei gereedschappen om als gewone burger je recht te halen en je mening te kunnen uiten, en het zorgt voor transparantie. Daar gaat Musk volledig aan voorbij.” COLLECTIEVE ACTIES Of de modale X-gebruiker daadwerkelijk de strijdbijl oppakt en met de DSA in de achterzak het gevecht met zo’n groot platform aangaat, is echter nog maar zeer de vraag, denkt Zwenne. Hoewel het zijn collega Mekić lukte om X op de knieën te krijgen, is dat niet voor elke Europeaan weggelegd. “Er zijn weliswaar laagdrempelige procedures, maar de praktijk wijst uit dat een individuele internetgebruiker zich dan moet verweren tegen een handvol Zuidas-advocaten, die alles doen om de procedure zo ingewikkeld mogelijk te maken.” En als die internetgebruiker van de rechter gelijk krijgt, moet hij nog steeds heel veel moeite doen. “X verlangt dat de uitspraak wordt vertaald door een beëdigd vertaler en vervolgens door een advocaat wordt betekend in Ierland, want daar is het Europees hoofdkantoor van dat sociale netwerk. Allemaal niet te doen, en veel te kostbaar, voor de meeste individuele internetgebruikers.” Zwenne ziet daarom meer in collectieve acties, in plaats van zaken waarin individuele burgers het opnemen tegen een groot platform. “Collectieve acties, maar tot op zekere hoogte ook handhaving door toezichthouders. Het is wel jammer dat er in Nederland nog geen toezichthouder is omdat de uitvoeringswet nog niet is aangenomen.” Die uitvoeringswet zou een Nederlandse autoriteit, zoals de Autoriteit Consument & Markt (ACM), de bevoegdheid geven om op basis van de DSA toezicht te houden op grote platforms. Als burger zou je dan geen gecompliceerde rechtszaak hoeven starten, maar zou je je bij die autoriteit moeten kunnen melden. ILLEGALE CONTENT Zover is het echter nog niet, en tot op heden staat X nog altijd bomvol met desinformatie en andere problematische content. Onderzoek uit 2023 wees uit dat maar liefst 43 procent van de zoekresultaten op X op dat moment bestond uit desinformatie. Mede om die reden wordt het platform steeds vaker omschreven als ‘open riool’. Doordat X nauwelijks nog modereert, verbetert die situatie ook niet. “Feit is dat er veel illegale content op het platform staat”, bevestigt Grevink. Onder de noemer illegale content vallen bedreigingen, maar ook haatzaaiende posts, doxing en gemanipuleerde foto’s en video’s. “Feit is echter ook dat het de gebruikers zelf zijn die zulke content delen. Die gebruikers moeten dus in principe ook worden aangepakt. Het probleem is alleen: dat kan vaak niet, omdat gebruikers die illegale content plaatsen, dat veelal anoniem doen. Je zou wel heel dom zijn om zoiets onder je eigen naam te plaatsen.” Daarmee zijn we terug bij af, en is toch echt het platform zelf aan zet om door middel van gerichte maatregelen, zoals moderatie, de hoeveelheid illegale content terug te dringen. Grevink: “Politici krijgen bijvoorbeeld massaal doodsbedreigingen naar hun hoofd op X, en er gebeurt vrijwel niets tegen. Dat maakt uiteindelijk dat zij mogelijk hun mening niet meer durven uiten. Daarmee staat potentieel de vrije democratie onder druk. Dat kan nooit worden getolereerd.” POLITICI EN OVERHEDEN De aanwezigheid van al die illegale content ten spijt zijn Nederlandse autoriteiten, overheden en politici onverminderd actief op X. In juli werd bijvoorbeeld bekend dat de nieuwe staatssecretaris Digitalisering Zsolt Szabó een X-account heeft aangemaakt, terwijl zijn voorganger Alexandra van Huffelen in januari met X stopte. Onderzoeksjournalist Rutger Otto van NU.nl deed navraag bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en kreeg bevestigd dat ‘bewindspersonen door de directie Communicatie geadviseerd worden om accounts op verschillende sociale media te openen. Alle bewindspersonen van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gebruiken dezelfde socialemediaplatforms, waaronder X.” Niet alleen Nederlandse kabinetsleden maken massaal gebruik van X. Ook overheden en belangrijke rechtsstatelijke instituten als de Hoge Raad, de Raad van State en het Openbaar Ministerie hebben en onderhouden accounts op het onder vuur liggende platform. Bovendien hebben alle gerechten van Nederland er een actief account. ONGEMAKKELIJK Het levert de ongemakkelijke realiteit op dat een platform dat onophoudelijk juridisch in de clinch ligt met toezichthouders binnen en buiten Europa, omdat Guido Grevink (ICTRecht)
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=