Mr. magazine voor juristen recensent Miranda Boone (Universiteit Leiden) 65 WWW.MR-ONLINE.NL • JAARGANG 20 • NUMMER 6 • DECEMBER 2024 PARTNER WORDEN? jonge advocaten hoeven niet zo nodig HET LAATSTE WOORD wat Stijn Franken ons nog wil meegeven BEDRIJFSJURIST & AI legal counsel als innovator Advocatencoach Jan Sjöcrona: ‘Praten over jezelf is geen zwaktebod’ ik en mijn cliënt Marly Buwalda (VANEPS) 33
Onbeperkt toegang tot onze cursussen en webinars Altijd up-to-date in uw vakgebied Met onze topdocenten bent u zeker van uw zaak Voor een vaste en scherpe prijs Al meer dan 500 juristen gingen u voor Waardering abonnement: 8+ Abonnees volgen gemiddeld 6 cursussen per jaar Wilt u ook onbeperkt cursussen en webinars volgen? Een ruim aanbod aan cursussen en webinars Wilt u altijd op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen en voorop lopen in uw vakgebied? Met het Altijd scherp-abonnement van het CPO kiest u 12 maanden lang onbeperkt uit ons aanbod. U kunt cursussen op locatie combineren met onze webinars. Zo blijft u altijd scherp. Voor een vaste prijs van € 1.650,-. Meer info en aanmelden: cpo.nl/altijdscherp Volop leren met het Altijd scherp-abonnement
MR. 6 2024 / 3 redactioneel De onafhankelijkheid van de Nederlandse rechtspraak ten opzichte van de politiek is ‘boterzacht’. Dat is de verontrustende conclusie van de eind oktober uitgekomen onderzoeksbundel Constitutionele waarborgen. Daaraan werkten vooraanstaande juristen mee, zoals Jonathan Soeharno (hoogleraar rechtspleging aan de Universiteit van Amsterdam), Wim Voermans (hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden en Geert Corstens (oud-president van de Hoge Raad). Bij aantasting van de rechtsstaat door politici denken we snel aan landen als Polen en Hongarije, maar ook in Nederland stellen de waarborgen tegen politieke bemoeienis weinig voor. Dat ligt vooral aan de zwakke positie van de Raad voor de rechtspraak, die onder het ministerie van Justitie en Veiligheid valt. Via de Raad heeft het kabinet zeggenschap over de financiering, bedrijfsvoering en personele invulling van de gerechten. De minister kan de leden van de Raad en de presidenten van de gerechten voordragen voor benoeming en ontslag, en kan dwingende aanwijzingen geven aan de Raad en de gerechtsbesturen. Op uitspraken van rechters heeft de minister geen invloed, maar de positie van de rechtspraak is in Nederland nog zwakker dan in Polen en Hongarije voordat het daar misging, stelde Soeharno onlangs in een interview met NRC. Een tweede probleem is de invloed van de politiek op benoemingen bij de Hoge Raad. De Hoge Raad stuurt een kandidatenlijst naar de Tweede Kamer, maar die is niet bindend. De Kamer kan dus een andere kandidaat naar voren schuiven bij de regering. “Als de Kamer morgen een extremist op nummer één van die lijst wil zetten, kan dat”, zei Corstens in 2019 in een interview met Mr. De Staatsommissie parlementair stelsel heeft al in 2018 een voorstel gelanceerd om het benoemingsproces te depolitiseren. De leden van de Hoge Raad zouden moeten worden benoemd op bindende voordracht van een club van drie mensen: eentje benoemd door de Kamer, eentje door de Hoge Raad en een derde die wordt aangewezen door de eerste twee. Dit voorstel is helaas gesneuveld, net als een motie van D66-Kamerlid Joost Sneller om de benoeming van de leden van de Raad voor de rechtspraak op afstand van de minister te plaatsen. Jammer dat goede plannen voor versterking van de onafhankelijke rechtspraak steeds verzanden in de onwil van politici. Enige invloed van de politiek is wenselijk om te voorkomen dat de Rechtspraak een staat in de staat wordt. Maar zoveel invloed als in Nederland: dat is constitutioneel ongezond. Zeker gezien het anti-rechtsstatelijke sentiment bij een deel van de politieke partijen. Constitutioneel ongezond Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. Het magazine verschijnt zes keer per jaar. Mr. heeft een website, www.mr-online.nl, en kent ook een wekelijkse nieuwsbrief. Informatie over abonnementen en adreswijzigingen: zie verderop onder Abonnementen en Adreswijzigingen. Redactieadres Donkere Spaarne 14 rd, 2011 JG Haarlem mail: redactie@mr-magazine.nl Redactie Michiel van Kleef (managing editor) mr. drs. Michel Knapen mr. Peter Louwerse mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur) drs. Christa Rompas (bureauredacteur) Vaste medewerkers mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand), mr. Alieke Bruins, drs. Martijn Kroese, mr. Sam Maasbommel, drs. Michiel Rohlof (Dealmakers), Joost van der Wegen, mr. Henriette van Wermeskerken Fotografie Corbino, Chris van Houts, Geert Snoeijer Website www.mr-online.nl Uitgeverij Uitgeverij Mr. BV Donkere Spaarne 14 rd, 2011 JG Haarlem Charley Beerman (publisher) mail: uitgever@mr-magazine.nl Ontwerp & vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl Drukwerkinkoop en productiebegeleiding RVV/Grafisch, Almere Media-advies Bas van Wooning, 06 47731707 mail: bas@vanwooningmedia.nl Abonnementen Gratis voor alle als zodanig in Nederland werkende juristen en wo-studen- ten rechten. Ga hiervoor naar: www.mr-online.nl/abonneren Adreswijzigingen en opzeggingen www.mr-online.nl/abonneren Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd. ISSN 1388-3372 Copyright Uitgeverij Mr. BV 2024 MICHIEL VAN KLEEF managing editor (vankleef@mr-magazine.nl)
Min./max. gecombineerd verbruik: 0,7-12,0 l/100 km, resp. 142,9-8,3 km/l, CO2-uitstoot 16-271 g/km. Afgebeeld model uitgerust met opties en accessoires. Wijzigingen en fouten voorbehouden.
VERSTAND VAN ZAKEN IS MEER DAN JURIDISCHE KENNIS Cliënten willen in heldere taal horen wat de beste oplossing is. De ondernemersoplossing. De oplossing die werkt in de praktijk en vertrouwen geeft voor de toekomst. Juridische kennis is de basis, zakelijk instinct de kracht. Dit is Ploum. Dit maakt ons partner in business. Dorine ten Brink - partner bij Ploum
MR. 6 2024 / 7 mr. 6 2024 Interview Jan Sjöcrona 20 Jan Sjöcrona was jarenlang een succesvol strafrecht- advocaat. Een relatiecrisis leidde tot een ommekeer; hij kwam tot de conclusie dat hij niet verder wilde in het vak. Nu coacht Sjöcrona advocaten die antwoorden zoeken op levensvragen. Kritische cliënten 30 Steeds vaker stellen cliënten eisen aan kantoren over duurzaamheid en diversiteit. “We moeten meer dan voorheen positie kiezen. Vroeger wilden advocaten dat nooit.” Partners gezocht 46 Nieuwe partners aantrekken kost steeds meer moeite. Het lijkt een generatiedingetje te zijn. “Veel kantoren eisen gewoon te veel van mogelijke partners.” Memoires 56 Strafrechtadvocaat Stijn Franken is ziek en heeft niet zoveel tijd meer. Hij tekende zijn verhaal op in samenwerking met Miek Smilde, oud-medewerker van Mr. Groeten uit Londen 62 Houthoff-advocaat Sybrich Herrera Farfán over haar ervaringen in the City. DECEMBER Bedrijfsjuristen & AI Dat artificial intelligence het werk van bedrijfsjuristen ingrijpend verandert, daarover is iedereen het inmiddels wel eens. Maar hoe ziet die impact er in de praktijk uit? Mr. sprak met experts over kansen én risico’s die AI meebrengt. 36 20 33 Nieuws 8 KORTE BERICHTEN, over onder meer: congres toegang rechtsstaat, de bestuurlijke dwangsom, sociaal notariaat, ’loopt-alles-in-de-soep-soep’ en arbitragesonnetten 12 MEESTERS VAN DE WEEK 15 BETER WERK, met onder meer personalia, overstappers en de arbeidsthermometer Column 29 ARREST VAN DE MAAND Drie tinten zwart Rubrieken 33 IK EN MIJN CLIËNT Marly Buwalda (VANEPS) over Pascal van Empelen (Scuba Elite) 43 DEALMAKERS Deals uit de afgelopen periode 53 MURAAL Het Utrechtse JULI Notaris houdt kantoor in een door Gerrit Rietveld ontworpen pand Subsidiair 65 LEZEN Miranda Boone (Universiteit Leiden) las de nieuwe roman van Christine Otten 66 NACHTKASTJE Wat leest promovendus Michiel Smit (Universiteit Leiden)? “Ik zoek niet langer het conflict, maar de harmonie” JAN SJÖCRONA 2024
8 / Mr. 6 2024 nieuws ‘SOCIAAL ADVOCATEN MOETEN COMMERCIEEL LEREN DENKEN’ Het gaat niet goed met de sociale advocatuur: vergrijzing, een dalende instroom, een magere beloning. Een nieuwe masteropleiding aan Tilburg University moet jonge juristen enthousiast maken voor het vak. Moet een groot bedrijf worden geherstructureerd, dan staan goedbetaalde advocaten klaar. Die luxe rechtshulp ontbreekt bij natuurlijke personen die in de schuldsanering belanden. De Tilburgse hoogleraar privaatrecht Reinout Wibier zei het als volgt: “Er zijn twee rechtsstaten. Die voor mensen met geld functioneert goed en die voor mensen zonder geld functioneert slechter.” Wibier was half november een van de sprekers op het congres ‘Toegang tot de rechtsstaat’, ter gelegenheid van de start van de ‘extended’ master sociale advocatuur aan Tilburg University, een specialisatie die rechtenstudenten klaarstoomt voor een carrière als sociaal advocaat. Want de sociale advocatuur – die volgend jaar vijftig jaar bestaat – is belangrijk voor de toegang tot de rechter, zei Dineke de Groot, president van de Hoge Raad deze middag. Ze verwees naar de rol die sociaal advocaten kunnen spelen in de wijkrechtspraak, waar meer tijd wordt uitgetrokken voor zaken op het gebied van ‘wonen, werken, winkelen’ en dat vaak voor mensen met meerdere problemen tegelijkertijd. Sociaal advocaten kunnen ook, aldus De Groot, zaken waar ze regelmatig tegen aanlopen aankaarten bij de procureur-generaal bij de Hoge Raad, die cassatie in belang der wet kan instellen. Sociaal advocaat Sanne van Oers (Van Schie Advocaten), tevens algemeen deken van de Nederlandse Orde van Advocaten, sprak over een heel aantrekkelijk vak. “Maatschappelijk kun je misstanden signaleren, zoals de toeslagenkwestie. Je werkt samen met de eerste lijn, zoals het Juridisch Loket en sociaal raadslieden. Op individueel vlak maak je het recht toegankelijk voor rechtszoekenden met een smalle beurs en doe je aan belangenbehartiging.” Maar er is een keerzijde, merkte een andere sociaal advocaat op: “Door het systeem van de rechtsbijstand worden wij slecht betaald.” Sociaal advocatenkantoren moeten dus creatief zijn: samenwerken met andere kantoren, secretariaat en huur delen. Een advocaat die was overgestapt van de commerciële naar de sociale advocatuur zei: “Het zijn juist sociaal advocaten die commercieel moeten denken.” GEEN SNELLE OPLOSSING Staatssecretaris Teun Struycken (Rechtsbescherming) zou ook spreken, maar de dreigende kabinetscrisis hield hem in Den Haag. Later beantwoordt hij alsnog vragen van Mr. Hij kent de zorgen die er spelen. “De komende tijd werk ik aan een visie op de toekomst van de sociale advocatuur, samen met de NOvA, de Raad voor Rechtsbijstand en de VSAN.” Maar er is geen ‘snelle of makkelijke oplossing’. “Op dit moment onderzoekt de Commissie-Van der Meer II de tijdsbesteding en de vergoedingen. Met de uitkomsten van dat onderzoek zal ik bezien wat er nodig en mogelijk is op het gebied van de vergoedingen. Voordien kan ik nog geen extra geld regelen. Overigens moeten we ook het meer principiële debat met elkaar voeren of een advocaat volledig moet kunnen leven van toevoegingen. Misschien is een mix van betalende klanten en toevoegingen een betere basis voor een bestendig sociaal kantoor.” Het kabinet heeft het voornemen om de sociale advocatuur te versterken niet in de begroting geconcretiseerd. “In het regeerprogramma is inderdaad opgenomen dat we kijken naar het beperken van rechtsbijstand bij asielaanvragen waarvan duidelijk is dat ze geen reële kans van slagen hebben. Dit wordt op dit moment door het kabinet verder uitgewerkt. Ik houd daarbij in de gaten dat de toegang tot het recht ook in het asielrecht op een goed peil blijft.” Is het een idee dat advocaten van grote kantoren ook regelmatig pro bono-zaken doen, om zo de sociale advocatuur te ontlasten? “Het is een prachtig gegeven dat commerciële advocaten zich maatschappelijk betrokken tonen door zaken op pro bono-basis te doen. Tot voor kort was het uitgangspunt dat commerciële kantoren geen broodroof willen plegen bij de sociale advocatuur. Maar bij commerciële kantoren bestaat steeds vaker behoefte aan mogelijkheden om advocaatstagiairs op te leiden met eenvoudige procedures. En er is ook wel een groeiende behoefte bij de jonge generaties om maatschappelijk relevant werk erbij te doen. De commerciële advocatuur kan toegang verlenen tot ICT-voorzieningen, licenties en juridische bibliotheken of kan stagiairs ervaring laten opdoen bij de sociale advocatuur.” (Michel Knapen) Reinout Wibier (Tilburg University) Dineke de Groot (Hoge Raad) Sanne van Oers (Van Schie Advocaten/NOvA) Teun Struycken (staatssecretaris Rechtsbescherming) FOTO: CHANTAL ARIËNS LINDA VERWEIJ FOTOGRAFIE FOTO: MINISTERIE VAN J&V
MR. 6 2024 / 9 Ga voor actueel juridisch nieuws en uitgebreidere versies van deze berichten naar www.mr-online.nl nieuws ‘Loopt alles in de soep? Wij helpen je met al je vragen over recht!’ staat op de blikken soep die de Stichting Je Goed Recht uitdeelde aan klanten van de Voedselbank in Rotterdam. “Sommige mensen vonden linzensoep spannend, en vroegen of we niet ook tomatensoep hadden”, vertelt stichtingsdirecteur Carlijn Vervoort. “Maar de meeste reacties waren heel enthousiast.” Medewerkers van de Stichting Je Goed Recht (SJGR), die laagdrempelige gratis rechtshulp biedt, deelden de soep persoonlijk uit bij verschillende voedselbanken in Rotterdam. “We gaven ook een flyer met meer uitleg mee. We hebben heel veel mensen gesproken: een aantal konden we al meteen helpen, anderen komen naar een van onze spreekuren.” De SJGR is opgezet door Stichting De Verre Bergen, de filantropische organisatie van de Rotterdamse familie Van der Vorm. De SJGR heeft een eigen rechtswinkel en houdt spreekuren op twaalf locaties. Veel van de voorgelegde kwesties handelen de (betaalde) medewerkers zelf af; soms wordt de hulp ingeschakeld van sociaal advocaten, Loyens & Loeff of NautaDutilh. GROEIAMBITIES “We behandelen jaarlijks zo’n 4000 dossiers”, aldus Vervoort. ”Maar we hebben flinke groeiambities en willen graag meer Rotterdammers laten weten dat ze bij ons terechtkunnen.” Zo is de soepactie ontstaan. “We wilden iets creatiefs doen om op te vallen; mensen worden overladen met informatie van hulpverleners. De klanten van de Voedselbank zijn een-op-een onze doelgroep, dus leek het ons goed om iets voor hen te doen.” De (biologische) soep werd gemaakt door Mixblik, een sociale onderneming waar statushouders werkervaring opdoen. Er werden 5000 blikken, voorzien van het SJGR-etiket, mee gevuld. Vervoort: “Het was winwin-win: Mixblik een opdracht, wij konden onze informatie kwijt en de Voedselbankklanten kregen lekkere soep.” (Karen Rijlaarsdam) LOOPT-ALLES-IN-DE-SOEPSOEP WIJST OP RECHTSHULP DWANGSOM: EFFECTIEF, OF EEN BOT GEWORDEN WAPEN? Het aantal aan de overheid opgelegde dwangsommen in Nederland neemt toe. Zo betaalde het COA dit jaar al anderhalf miljoen euro aan dwangsommen aan de gemeente Westerwolde en regent het rond de afhandeling van de Toeslagenaffaire eveneens dwangsommen. Je kunt je afvragen wat de dwangsom als drukmiddel nog waard is als overheidsinstanties voor de zoveelste keer geld betalen, in plaats van zich aan afspraken of termijnen te houden. “Er zit een grens aan het doe-vermogen van elke overheid”, zegt hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring (Rijksuniversiteit Groningen) over de kwestie. “Maar uiteindelijk is dit schadelijk uit een oogpunt van vertrouwen in de overheid. Het is immers niet zo’n rare gedachte dat overheden zich gewoon aan wettelijke termijnen en afspraken houden, zonder dat daar pressiemiddelen voor nodig zijn. Het is een onderwerp waar het in politiek Den Haag de afgelopen jaren veelvuldig over is gegaan: de betrouwbare overheid.” REPUTATIESCHADE ORGANISEREN Volgens Geerten Boogaard, hoogleraar decentrale overheden aan de Universiteit Leiden, moeten dwangsommen weer meer tot reputatieschade leiden, in plaats van tot alleen financiële schade. “Er is een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de dwangsom als instrument weer effectief te maken. Daarvoor moet het weer meer een uitzondering worden. Er moet bij zo’n dwangsom reputatieschade georganiseerd worden.” Boogaard noemt het voorbeeld van een Utrechtse wethouder. “Die moest verplicht op zitting verschijnen nadat er al meer dan een miljoen euro aan dwangsommen was opgelegd aan haar gemeente. Dan organiseer je reputatieschade: de wethouder moet persoonlijk tekst en uitleg geven en kan zich niet meer verschuilen achter een administratieve afdeling die de gelden overmaakt.” Hetzelfde gebeurt nu bij het ministerie van VWS: rechters dreigen daar in een zaak over coronabeleid met het verplicht op zitting laten verschijnen van de minister. Een goede zaak, vindt Boogaard: “Het maar blijven opleggen van dwangsommen, in de hoop dat een overheid zich aan termijnen en wetten gaat houden, is in sommige gevallen een doodlopende straat.” (Martijn Kroese)
Wij zetten de stap richting het nieuwe notariaat. Westport Notarissen en Hermans & Schuttevaer Notarissen bundelen de krachten. Vanaf 1 januari 2025 gaan wij samen verder als Westvaer. Dit nieuwe kantoor heeft vestigingen in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Westland. Westvaer is voor wie vooruit wil. Van particulier tot mkb en van multinational tot publieke sector. Het speelveld van de notaris wordt steeds groter, het werk steeds complexer en het vak steeds dynamischer. Westvaer omarmt verandering en innoveert. Met nieuwe producten, toepassingen en digitale mogelijkheden. Onze mensen zijn het hart van onze organisatie. Hun ontwikkeling is essentieel. Interessant werk en een fijne sfeer op kantoor: daar draait het om. Daarom investeren wij in professionele kansen, welzijn en werkplezier. Ook werken bij Westvaer? Of het nu gaat om onroerend goed, ondernemingsrecht of familierecht: wij zoeken collega’s! Van starter tot senior: kom eens praten, dan bekijken we samen de mogelijkheden. Bel Carola Kalkman, HR-manager van Westvaer: 085-0133674. Westvaer Deskundig, dynamisch & dichtbij Solliciteer nu: westvaer.nl Amsterdam Rotterdam Utrecht Westland
MR. 6 2024 / 11 nieuws Arthur Hartkamp, voormalig procureur-generaal bij de Hoge Raad, schreef tien sonnetten over arbitrage. Dit ter gelegenheid van de 75e verjaardag van het Nederlands Arbitrage Instituut. “Mijn leukste zaak was pas na vier jaar klaar / Drie tussenvonnissen en bifurcatie / twee document requests en veel stagnatie / wegens gesanctioneerde handelswaar.” Zo begint een van de sonnetten van de hand van Arthur Hartkamp, die onlangs op de website van het NAI werden gepubliceerd. Hartkamp trad nadat hij was gestopt bij het parket van de Hoge Raad regelmatig op als arbiter. In de gedichten gaat hij in op het werk als arbiter en schrijft hij onder meer over zijn eerste, zijn leukste en zijn mooiste arbitragezaak. Sommige sonnetten zijn voorzien van noten. LIEFDE VOOR POËZIE Dat Hartkamp een voorliefde heeft voor poëzie in het algemeen, en de sonnet als dichtvorm in het bijzonder, is geen geheim. De voormalig procureur-generaal bij de Hoge Raad en hoogleraar privaatrecht in ruste vertelde in een interview met Mr. begin 2014 al dat hij het schrijven en vertalen van sonnetten als welkome afwisseling zag van het schrijven van vonnissen en rechtswetenschappelijke artikelen. “Ik schrijf af en toe een gedicht”, zo vertelde Hartkamp destijds. “En dan het liefst een sonnet. Dan moet je je aan een vaste vorm houden en moet je ergens naartoe werken. Als ik daarmee bezig ben, ben ik helemaal gelukkig.” Uit een enquête van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak blijkt dat steeds meer rechters uitkijken naar een andere werkomgeving. De NVvR vroeg haar achterban in de enquête naar hun loopbaanverwachtingen. Meer dan 1.100 rechters en officieren reageerden. Hoewel een groot deel van de respondenten aangeeft hun hele werkzame leven bij de rechterlijke macht te willen blijven werken, is volgens de NVvR “een verontrustend aantal magistraten daar veel minder zeker van”. Meer dan negen procent van degenen die de enquête invulden meldt plannen te hebben om binnen vijf jaar de rechterlijke macht te verlaten, twijfelaars niet meegerekend. Omgerekend naar de totale rechterlijke macht gaat dit om zo’n 75 officieren en 250 rechters, bovenop degenen die met pensioen gaan. WERKDRUK NVvR-voorztter Marc Fierstra ziet hierin een dringende oproep aan parketten en gerechten om meer te investeren in goed werkgeverschap. Zo geven veel rechters en officieren al langer aan dat werkdruk voor hen een zeer negatieve factor is. Fierstra: “Als de werkorganisaties erin slagen de werkdruk écht aan te pakken, zullen hopelijk meer collega’s in de toekomst dit mooie werk willen blijven doen.” ARBITRAGESONNETTEN EEN OP DE TIEN MAGISTRATEN WIL VOORTIJDIG STOPPEN ‘SOCIAAL NOTARIAAT VOOR BETERE TOEGANG NOTARIËLE DIENSTEN’ of schuldhulpverleners om de drempel voor mensen met beperkte financiële middelen om naar de notaris te gaan te verlagen. GEFINANCIERDE RECHTSBIJSTAND De onderzoekers komen ook met een andere suggestie: de oprichting van een sociaal notariaat. Daar kunnen notarissen “tegen gereduceerde tarieven diensten aanbieden aan mensen met beperkte middelen”, vergelijkbaar met de sociale advocatuur. Om dat te financieren, zouden notariële diensten kunnen worden opgenomen in het stelsel voor gefinancierde rechtsbijstand, zo werken de onderzoekers hun suggestie verder uit. De sociaal notaris is overigens geen geheel nieuw idee. Toenmalig minister Weerwind voor Rechtsbescherming onderzocht de mogelijkheden tot oprichting van het sociaal notariaat al in 2023, en in de praktijk zijn er al notarissen die voor mensen met weinig geld maatwerk proberen te leveren. De oprichting van een sociaal notariaat, vergelijkbaar met de sociale advocatuur, kan een mogelijkheid zijn om de toegang tot de notaris voor financieel kwetsbare mensen te verbeteren. Onderzoekers van de Radboud Universiteit bekeken in opdracht van het WODC de toegankelijkheid van het notariaat. Ze concluderen dat er op verschillende rechtsgebieden knelpunten bestaan voor mensen met een smalle beurs. Vooral in het familievermogensrecht zien zij dat mensen “afhaken of überhaupt geen contact opnemen met notarissen” (bijvoorbeeld bij het afwikkelen van nalatenschappen of het laten opstellen van (levens)testamenten). De belangrijkste reden daarvoor zijn de hoge kosten die daarmee gemoeid zijn. Maar er kunnen ook andere redenen zijn waarom mensen niet naar de notaris gaan terwijl dat wel nuttig zou kunnen zijn. De onderzoekers noemen onder meer de (on)begrijpelijkheid van notariële stukken, de fysieke toegankelijkheid voor mensen met een beperking en de “chique uitstraling van kantoren”. Het onderzoek sluit af met enkele suggesties voor verbeteringen. Zo wordt gewezen op de mogelijkheid tot intensievere samenwerking met hulpverleners zoals het Juridisch Loket
12 / Mr. 6 2024 Dit is een selectie van de uitspraken die de meesters van de week deden op www.mr-online.nl. meesters van de week Brauw heeft mij direct support aangeboden. Michael Schouten, partner bij De Brauw, is nu lid van onze raad van toezicht, en we zijn pro bono cliënt van De Brauw, waardoor we geweldige hulp krijgen bij juridische vragen.” Wat staat er bovenaan uw bucketlist? “We maken met KLABU ook sportkleding, om in de clubhuizen te gebruiken en om aan supporters wereldwijd te verkopen: aan individuen en aan bedrijven en teams. Op mijn bucketlist staat dat ik ooit iemand in een nep- KLABU-shirt wil spotten. Als onze shirts worden nagemaakt en gedragen dan hebben we het ver geschopt!” 21 OKTOBER SYTZE HIEMSTRA Strafrechtadvocaat Sytze Hiemstra (HvH Advocaten) is coauteur van het boek Nepnieuws. Een overlevingsgids. Wat is het meest verrassende dat u tijdens het schrijven van het boek te weten bent gekomen over nepnieuws? “Dat was helemaal aan het begin van het schrijfproces, toen we erachter kwamen dat er niet echt een goed afgebakende definitie van nepnieuws was. Die moesten we dus zelf opstellen. In deel 1 van het boek hebben we dat gedaan. Ook verrassend was de convoor slachtoffers en daarbij ook stil te staan bij de rol van verdachten. De oplossing is immers niet altijd gelegen in het houden van een strafzitting; daarmee wordt het leed niet verzacht of weggenomen. Erkenning kan daar wel aan bijdragen. Inzicht in het handelen en de motieven van een verdachte kan slachtoffers wellicht wel verder helpen. Daaraan kun je als officier een bijdrage leveren.” 14 OKTOBER JAN VAN HÖVELL Oud-advocaat Jan van Hövell was de winnaar van een speciale goededoelen- editie van Miljoenenjacht, de spelshow van de Postcode Loterij die wordt gepresenteerd door Linda de Mol. Van Hövell deed mee voor KLABU, waarvan hij directeur is. Deze humanitaire organisatie zet sportclubhuizen op in vluchtelingenkampen. Voordat u KLABU oprichtte was u advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek. Beviel de advocatuur niet zo? “Ik heb met veel plezier bij De Brauw gewerkt. Ik leerde elke dag analytisch denken, goed schrijven, goed spreken, overtuigen, onderhandelen, allemaal skills die ik nu inzet voor KLABU. Ook bouwde ik een sterk netwerk op. Na vierenhalf jaar wilde ik een volgende stap zetten. Dat is op goede voet gegaan. De MEESTERS VAN DE WEEK Nelleke Stolk Jan van Hövell Sytze Hiemstra Sonja Kruisinga clusie dat bestrijding van nepnieuws niet alleen een taak van overheden en techbedrijven is, maar vooral van de nieuwsconsument zelf. Tot die conclusie kwamen we gaandeweg het schrijfproces.” 28 OKTOBER SONJA KRUISINGA Hoogleraar overeenkomstenrecht Sonja Kruisinga (Open Universiteit/Van Benthem & Keulen) sprak haar oratie uit: (Non-)conformiteit en kinderarbeid. Over contractenrecht en passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven. U houdt zich al vanaf uw promotieonderzoek, twintig jaar geleden, bezig met non-conformiteit. Dan heeft u daar vast een mooie definitie van? “Non-conformiteit duidt eigenlijk altijd op teleurgestelde verwachtingen, maar dat wil niet zeggen dat bij elke teleurstelling ook sprake is van non-conformiteit.” 7 OKTOBER NELLEKE STOLK Nelleke Stolk is begonnen met begonnen met de opleiding tot officier van justitie. Ze was hiervoor slachtoffer- en nabestaandenadvocaat Waarom deze overstap? “Ik ben bijna twintig jaar sociaal advocaat geweest in het Rotterdamse. Een fantastische en inspirerende baan, zeker omdat het was vanuit het perspectief van slachtoffers en nabestaanden. Maar ik liep er steeds vaker tegenaan dat ik vanuit mijn rol minder voor mijn cliënten kon betekenen dan ik zou willen. Met deze overstap hoop ik meer te kunnen doen
MR. 6 2024 / 13 meesters van de week KENT U EEN POTENTIËLE MEESTER VAN DE WEEK? MAIL ONS! INFO@MR-MAGAZINE.NL Weinigen betrekken non-conformiteit bij de soms twijfelachtige productie van goederen. Waarom doet u dat wel? “Als partijen hebben afgesproken, bijvoorbeeld door het van toepassing verklaren van een Supplier’s Code of Conduct, dat bij de productie van bepaalde goederen geen sprake mag zijn van kinderarbeid, dan kleurt deze afspraak de verwachtingen van de koper. Een koper die in dit opzicht teleurgesteld is, zal stellen dat het geleverde niet voldoet aan zijn verwachtingen. In geval van koop is dan sprake van nonconformiteit.” 4 NOVEMBER LIENEKE SLINGENBERG Hoogleraar Migrants and the Rule of Law Lieneke Slingenberg (Vrije Universiteit) kreeg een Vidi-beurs van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Het onderzoek dat u gaat doen heet ‘Wie maakt de wetgeving in het migratierecht?’ Wat gaat u – kort gezegd – onderzoeken? “Veel ingrijpende regels in het migratierecht staan niet in de wet, maar in algemene maatregelen van bestuur of ministeriële regelingen. Deze regels worden dus niet door de wetgever gemaakt, maar door het bestuur (de regering of een minister). Ook binnen de Europese Unie worden veel regels gemaakt door de Europese Commissie, zonder inmenging van het Europees parlement. Ik ga, samen met een promovendus en een postdoc, de omvang van deze wetgevende bevoegdheid van de uitvoerende macht in kaart brengen en onderzoeken of deze bevoegdheid voldoende is begrensd.” 11 NOVEMBER NOA DE LEON-VAN DEN BERG Noa de Leon-van den Berg (Advocatenkantoor De Leon) is initiatiefnemer van het Groot Juridisch Sprookjesboek, waarvan onlangs het tweede deel uitkwam. Een sprookje is een ‘overgeleverd volksverhaal waarin magie een rol kan spelen en een beroep wordt gedaan op de fantasie van de lezer’. Vindt u het belangrijk dat juristen wat meer magie en fantasie gebruiken? “Ik vind het belangrijk dat juristen zich ervan bewust zijn dat de manier waarop je je boodschap probeert over te brengen net zo belangrijk is als de boodschap zelf. Magie, voor wie het beheerst, en fantasie kunnen de creativiteit verhogen en kunnen een inspiratiebron zijn, maar ik vrees dat daar in het werk van een jurist niet veel ruimte voor is.” Wat is niet bekend over u, dat wel interessant is? “Ik vlieg graag rond op mijn bezemsteel. Tegenwoordig elektrisch.” 18 NOVEMBER MARIEKE KOEK Marieke Koek, president van het gerechtshof Den Haag, nam deel aan ‘Meet the Judge’, een initiatief in het kader van de Week van de Rechtspraak waarbij geïnteresseerden in gesprek kunnen met een rechter. Wat willen mensen zoal weten? “Mensen zoeken vaak bevestiging én geruststelling dat de rechter ook gewoon een mens is. Ik krijg vragen als: ‘Ligt u wel eens wakker na een heftige zitting?’ Antwoord: ’Niet altijd, maar ja, soms komen beelden nog wel eens terug en moet je het nog verwerken.’ Men wil weten, hoe je ondanks vaak grote emoties en heftigheid tijdens een zitting toch overeind blijft. En of je zelf ook kinderen hebt. Ik geef vaak uitleg en voorbeelden van situaties in de rechtszaal die mensen aanspreken. Ik merk dat zij meer vertrouwen krijgen als zij horen hoe de rechter knopen doorhakt voor mensen die dat niet meer lukt.” Als u het voor het zeggen had? “Dan bezoekt iedere rechtenstudent regelmatig een openbare zitting. Elke doordeweekse dag is het open dag: vanaf negen uur ’s morgens kun je op de publieke tribune terecht in alle rechtbanken en hoven.” 25 NOVEMBER KOOSJE VAN LESSEN KLOEKE Koosje van Lessen Kloeke (Leijnse Artz/Universiteit Leiden) plaatste op LinkedIn een ‘bom-emoji’ bij haar bericht over een uitspraak van de Raad van State over de invoer van ongeregistreerde geneesmiddelen uit het buitenland bij geneesmiddelentekorten. Een bommetje! Legt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een bom onder de aanvoer van moeilijk verkrijgbare medicijnen? “De Afdeling bestuursrechtspraak legt in deze uitspraak de vinger op de zere plek: de Nederlandse geneesmiddelenwetgeving rammelt op punten. In plaats van bestendige wetgeving te maken, worden er pleisters geplakt. Dat gaat nu een keer mis.” Kunt u zich vinden in deze uitspraak? “Ja. De uitspraak is glashelder. Nu zijn de wetgever en beleidsmakers aan zet. Minister Agema heeft kort na de uitspraak aangekondigd dat wordt gekeken naar aanpassing van de Geneesmiddelen wet. Ook gaat zij de IGJ een aanwijzing geven om niet handhavend op te treden tegen een overtreding bij de inzet van vergelijkbare geneesmiddelen uit het buitenland. Over die aanwijzing maak ik mij wel wat zorgen. Hoe wordt de volksgezondheid geborgd en wordt voorkomen dat er onveilige situaties ontstaan? Wordt de IGJ hiermee niet in een onmogelijke positie gebracht?” • Lieneke Slingenberg Noa de Leon-van den Berg Marieke Koek Koosje van Lessen Kloeke FOTO: PATRICK SIEMONS
Als je diepgang op hoog niveau zoekt. De Hoge Raad der Nederlanden fungeert in onze rechtspraak als hoeder van het recht. Bij ons draag je bij aan de ontwikkeling en handhaving van een rechtvaardig en evenwichtig rechtssysteem. Bij ons werken de allerbesten in hun vakgebied. Dus, als jij diepgang op hoog niveau zoekt, dan is werken bij de Hoge Raad wat voor jou. Het werk van de Hoge Raad is uitdagend. Je werkt op het snijvlak van wetenschap en praktijk, met een grote maatschappelijke bijdrage. Als medewerker van het wetenschappelijk bureau doe je voorbereidend onderzoek, zoals het analyseren van dossiers, het verzamelen van relevante literatuur en jurisprudentie, en schrijf je concepten voor conclusies en arresten. Dat doe je in nauwe samenwerking met collega’s en in een zeer plezierige werksfeer waarin iedereen zich thuis voelt. Je hebt de mogelijkheid om op topniveau zowel in de breedte als in de diepte te groeien, waardoor het echt een functie met diepgang is en een goede opstap naar toekomstige functies. We vragen veel, je leert veel, maar we hechten ook aan een goede werk-privé-balans. Kom dan werken bij de Hoge Raad. www.hogeraad.nl/werkenbijhetWB
MR. 6 2024 / 15 PERSONALIA 1 13 7 19 2 14 8 20 4 16 10 22 6 18 12 24 3 15 9 21 5 17 11 23 werkte hij bij Loyens & Loeff. Bosma is gespecialiseerd in corporate & commercial litigation. MART JAN VAN AALDEREN (19) is begonnen bij Labré advocaten in Amsterdam. Daarvoor was hij manager claims & litigation bij KPMG. Van Aalderen is gespecialiseerd in ondernemingsrecht. JANNEKE SLÖETJES (20) is op 1 november gestart als counsel bij Kennedy Van der Laan in Amsterdam. Ze komt van het Commissariaat voor de Media en is gespecialiseerd in media, tech, IE en privacy. Arbeidsrechtadvocaat JOËLLE BOULET (21) is benoemd tot counsel bij Kennedy Van der Laan en MARIEKE OPDAM (22) tot senior legal advisor bij de sectie arbeidsrecht. Boulet was al senior advocaat bij het kantoor en Opdam werkte er al als professional support lawyer. ANDRIES DOETS (23) is 15 oktober begonnen als partner finance & financial regulation bij Bird & Bird in Den Haag. Hij komt van Eurius. LAURA VAN GARDINGEN (24) is per 1 januari 2025 benoemd tot partner bij Houthoff in Amsterdam, waar ze nu counsel is. Van Gardingen is cassatieadvocaat; ze is gespecialiseerd in corporate, commercial en finance litigation. CLAIRE OVERDUIJN (1) is per 1 oktober begonnen als advocaat bij Florent in Amsterdam. Daarvoor werkte ze bij Jones Day. Overduijn is gespecialiseerd in corporate/M&A. ROBERT IJZERMAN (2) is per 1 september begonnen als advocaat bij Halprin Law in Amsterdam. Daarvoor was hij advocaat-generaal bij de Hoge Raad. IJzerman is gespecialiseerd in belastingrecht. DUCO VAN DONGEN (3) is sinds 1 oktober partner bij act legal Netherlands in Amsterdam. Hij is afkomstig van De Vos & Partners Advocaten. Van Dongen is gespecialiseerd in insolventierecht & herstructurering. BARBARA RIP (4) is 1 oktober begonnen bij Workx Advocaten in Amsterdam. Daarvoor werkte ze bij A&O Shearman. Rip is gespecialiseerd in arbeidsrecht/corporate employment. BarentsKrans heeft twee nieuwe partners verwelkomd: ARNO VOERMAN (5) per 1 oktober en MARTIJN VAN DER VLIET (6) per 1 november. Beiden werken bij de nieuwe vestiging van BarentsKrans op de Amsterdamse Zuidas. Voerman komt van Dentons en is gespecialiseerd in fintech & payments, Van der Vliet werkte hiervoor bij Buren Legal en is gespecialiseerd in banking & finance. DIANNE VAN MOERKERK (7) is 1 oktober gestart met Nader advocatuur & mediation begonnen, in Huissen. Ook heeft ze zich als mediator aangesloten bij BBKWmediation in Arnhem. Ze is afkomstig van Boontje Advocaten & Mediators en is gespecialiseerd in arbeidsrecht. MAARTEN PREVOO (8) is sinds 1 november partner bij AKD in Amsterdam. Hij komt van VanLoman Tax Lawyers. Prevoo is gespecialiseerd in fiscaal recht. JUDITH ZOË BLIJDEN (9) is per 1 november begonnen als senior adviseur bij Hooghiemstra & Partners in Den Haag. Daarvoor was ze senior beleidsmedewerker digitale transitie bij Sociaal Economische Raad. TESSA HAVEKES (10) is 1 oktober gestart bij V&A Advocaten in Rotterdam. Daarvoor werkte ze bij Streefkerk Advocaten. Havekes is gespecialiseerd in aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht. MARIËLLE BROEKMAN (11) is sinds 1 oktober partner bij La Gro in Den Haag. Ze is afkomstig van Coupry. Broekman is gespecialiseerd in commercial contracting & litigation ARNOUT KOEMAN (12), gespecialiseerd in mededingingsrecht, is per 18 november begonnen als counsel bij La Gro in Alphen aan den Rijn. Hij is afkomstig van Scott+Scott. THOMAS BEEN (13) en BAS KRAMER (14) zijn begonnen bij Rutgers & Posch in Amsterdam. Been is afkomstig van Höcker advocaten, Kramer van Freshfields Bruckhaus Deringer. Ze zijn in respectievelijk corporate M&A en corporate litigation gespecialiseerd. DIRK GILTAY VETH (15) heeft per 1 november Giltay Veth Advocatenkantoor opgericht, in Nieuw-Vennep. Hij was partner bij KoetzierPoiesz Advocaten en is gespecialiseerd in vastgoedrecht en civil/commercial litigation. KITTY VAN DER MEIJ (16) is per 1 november begonnen als senior recruitment consultant bij Vialegis in Amsterdam. Daarvoor werkte ze als jurist bij Buik & Van der Horst gerechtsdeurwaarders. MIRANDA VAN EEKELEN-ATEMA (17) is 1 oktober gestart bij Wijn & Stael Advocaten in Utrecht. Ze is afkomstig van Stibbe en is gespecialiseerd in commercial litigation, financial litigation en bestuurders- en beroepsaansprakelijkheid. MICHEL BOSMAN (18) is per 1 november begonnen bij Lennox Litigation in Amsterdam. Daarvoor werkte Wilt u een overstap melden? Dat kan via het aanmeldformulier op de site: www.mr-online.nl/meld-een-carriereswitch/
16/ Mr. 6 2024 FINANCIEEL ADVISEUR VOOR NOTARIAAT & ADVOCATUUR van Boetzelaerlaan 24H • 3828 nS Hoogland • tel. 033-20 35 000 • info@ronBorgdorff.nl • www.ronBorgdorff.nl verzekeringen zowel zakelijk als particulier oa: • Beroeps- en Bedrijfsaansprakelijkheid • cyBerrisks- en datalekken • arBeidsongeschiktheid • verzuim • inventaris Groeide uw verzekeringskantoor zo groot, dat goede service voor u verleden tijd is? Of wilt u uw polissen toetsen aan de eisen van de moderne tijd? Ron Borgdorff is meer dan 25 jaar het vertrouwde adres voor advocaten, notarissen en vrijgevestigde juristen. Ouderwetse service, altijd bereikbaar en mét persoonlijke aandacht. Is uw oude verzekeringskantoor u ontgroeid? Wat een papierwinkel, vroeger hielpen ze mij nog… Maar hoe weet ik nu nog of ik goed verzekerd ben? Weet jij wie ik daar moet hebben? Ik was bij het kastje, nu bij de muur… Ik weet het ook niet meer, vandaag alweer een ander aan de lijn… SKILLS & CAPABILITIES De afgelopen periode werden weer tal van nuttige tips over werk en wat daarmee samenhangt gedeeld in de rubriek Skills & Capabilities op www.mr-online.nl. Je voorbereiding kan nog zo goed zijn geweest, maar hoe krijg je jezelf zover dat je op het juiste moment piekt? Coach en vaardigheidstrainer Rüna Honig heeft een aantal tips van topsporters op een rij gezet, die vooral neerkomen op mentale training, zoals jezelf op een positieve manier toespreken: ‘Je bent er klaar voor’ of ‘Jij kunt dit!’ Dat versterkt je geloof in eigen kunnen. Maar wat ook goed werkt is pre-performance routines, een reeks vaste handelingen om in de juiste mentale toestand te komen. Bijvoorbeeld vlak voor de zitting eerst nog even contact zoeken met een specifieke collega. De door topsporters vaakst genoemde tip om met druk om te gaan: de focus houden op wat je moet doen. Dit houdt in dat je in gedachten niet steeds bezig bent met het eindresultaat of de uitkomst, maar met het goed uitvoeren van je taken, zodat je niet afgeleid raakt. activiteiten Tijdens de najaarsbijeenkomst van het NGB werd deel X in de NGB Reeks gepresenteerd, en eind januari staat een nieuwjaarsbijeenkomst op het programma. • Op 21 november verscheen Deel X in de NGB Reeks: ‘Artificiële Intelligentie als strategisch instrument voor bedrijfsjuristen’. NGB-leden kunnen kosteloos een exemplaar bestellen, via www.ngb.nl onder ‘Publicaties’. • De NGB Nieuwjaarsbijeenkomst vindt plaats op donderdag 30 januari 2025. Spreker is Dominique Schreinemachers, militair vlieger, mediator en gedragspsycholoog. Haar verhalen over haar dienst in oorlogsgebieden als een van de weinige vrouwelijke luchtmachtpiloten opgeleid door Vietnamveteranen in de VS, zijn niet alleen boeiend maar ook motiverend. Tijdens de bijeenkomst zal ze haar inzichten over emoties, intuïtie, gedrag en taakgerichtheid onder extreme druk delen. Ben je bedrijfsjurist en nog geen lid van het NGB? Meld je aan via www.ngb.nl. beter werk
arbeidsthermometer De drie meest gevraagde juridische specialismen: 1 2 3 Corporate (restructuring) Privacy Commerciële contracten MR. 6 2024 / 17 Disbalans op de arbeidsmarkt Joyce Toeset: “Er is een disbalans in de juridische arbeidsmarkt. Zowel advocatuur als inhouse juridische afdelingen groeien al jaren. Tegelijk neemt het aantal buitenlandse studenten met internationale LLM’s toe, en daalt het aantal Nederlandssprekende afgestudeerden. Het gevolg is scheefgroei; slechts tien tot vijftien procent van de vacatures staat open voor nietNederlandssprekenden. De kloof tussen vraag en aanbod groeit ook door de toegenomen populariteit van andere rechtsgebieden, zoals milieurecht en mensenrechten, terwijl werkgevers liefst kandidaten hebben gespecialiseerd op traditionele rechtsgebieden. Ga je als werkgever toch voor een Nederlandssprekende jurist met ervaring in advocatuur of inhouse, dan moet je diep in de buidel tasten én de tijd nemen. Voor een jurist met vijf jaar ervaring is een salaris van 95K al lang geen uitzondering meer en de zoektijd neemt maanden in beslag. Ik adviseer juist kandidaten te werven met minstens tien jaar ervaring. Zij staan open voor een nieuwe werkomgeving, zijn ‘plug-and-play’ en het verschil in salaris met midlevel kandidaten is relatief klein.” Joyce Toeset is Senior Manager Legal, Tax en Treasury recruitment bij Robert Walters. Mr. overstappers In de rubriek Overstap van de week op onze site komt elke week een jurist aan het woord die een nieuwe baan heeft. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op https://www.mr-online.nl/ mrs-van-de-week/overstapmr-van-de-week/. Amsterdam. Ze is gespecialiseerd in klimaat- en duurzaamheidsrecht en werkte hiervoor bij NautaDutilh. “De stap om weg te gaan en een nieuw kantoor te starten is het resultaat van een langer proces. Ik ben me de afgelopen jaren steeds meer zorgen gaan maken over bepaalde maatschappelijke thema’s, in het bijzonder over klimaatverandering en hoe we als land omgaan met de energietransitie. Het gaat gewoon te langzaam. Vanuit die zorg dacht ik steeds vaker bij mezelf: wat draag ik nu eigenlijk bij? Het antwoord op die vraag heeft een zoektocht in gang gezet. Ik ben me steeds verder gaan verdiepen in klimaat en duurzaamheidsthema’s, met name vanuit het recht. Dit heeft tot een heroriëntatie geleid van mijn praktijk en uiteindelijk ook tot de realisatie dat ik het anders wilde doen en daarvoor een schone lei nodig had.” FLOOR DE SMIT is geen overstapper, maar een starter: na het afronden van haar studie aan de Universiteit Maastricht is ze begonnen als juridisch medewerker bij Nysingh Advocaten en Notarissen. In maart start ze met de beroepsopleiding advocatuur. De Smit werkt op de afdeling Vastgoed, Markt en Overheid in het team bestuursrecht. “Elke dag is anders en dat dynamische aspect vind ik erg leuk. De ene keer ga ik mee naar de rechtbank voor een integriteitskwestie en de andere keer verdiep ik me in het houden van paarden midden in een dorp. Ik vind het vooral erg leuk om alle theorie die ik de afgelopen jaren tijdens de studie tot me heb genomen daadwerkelijk toe te passen en daarover te sparren met mijn collega’s.” MARCELLA DE HAAN is sinds 1 oktober partner bij Ekelmans Advocaten in Den Haag. Zij is gespecialiseerd in verzekerings- en aansprakelijkheidsrecht en werkte hiervoor bij NN Advocaten (het inhouse advocatenkantoor van Nationale Nederlanden). De opmerkelijkste verzekeringen die ze heeft zien voorbijkomen waren “een annuleringsdekking voor een ruimtereis en een AVP-dekking voor de kosten van het rondje in het clubhuis na het slaan van een hole-in-one op de golfbaan - laatstgenoemde dekking schijnt zelfs bij te dragen aan een betere score op de vergelijkingssites.” Zelf hoopt ze ooit een kunstcollectie te hebben die een speciale dekking rechtvaardigt. ROBBY REGGERS heeft in 2021 in Stockholm AMST Legal opgericht, maar is deze zomer teruggekeerd naar Amsterdam. Hij wil het kantoor zowel in Nederland als Zweden uitbreiden. Reggers is gespecialiseerd in commercieel contractenrecht. Wat hem het meest verbaasde in Zweden was de lunchcultuur aldaar. “Er zijn veel betaalbare lunchaanbiedingen of buffetten in de stad waar advocaten, accountants samen met de bouwvakkers lunchen – echt super. Het is ook heel normaal om bij -15 even buiten te gaan wandelen in de sneeuw om te overleggen met een klant of collega.” CHARLI JANSSEN is per 1 september overgestapt van Linklaters naar STAUNCH in Amsterdam, waar ze zich bezighoudt met litigation en arbitrage. Ze is blij met haar nieuwe kantoor: ”Iedereen is toegankelijk en bereid elkaar te helpen en te sparren, wat zorgt voor een prettige dynamiek. Afwijkende standpunten worden actief op prijs gesteld en het is helemaal oké om het soms niet met elkaar eens te zijn. De transparantie en open communicatie die wordt nagestreefd zijn verfrissend. Het feit dat je betrokken wordt bij het kantoorbeleid, en inzicht krijgt in de afwegingen die worden gemaakt, geeft je echt het gevoel onderdeel te zijn van het team. En het is een enorme bonus om te werken in een karakteristiek oud pand op een mooie locatie, met moderne werkplekken, een tuin én de mogelijkheid om een raampje open te doen. Dat is een wereld van verschil vergeleken met de Zuidas!” NICKY WILLEMSEN is op 1 juli overgestapt van Taylor Wessing naar het techteam van TeekensKarstens in Amsterdam. Ze is gespecialiseerd in IE-recht. “De focus op tech zie je niet alleen terug in het type cliënten en werkzaamheden, maar ook aan de huisvesting van ons Amsterdamse kantoor. Wij zijn omringd door een breed palet van techbedrijven, waar we geregeld kennis mee uitwisselen. Bijvoorbeeld ten aanzien van nieuwe juridische vraagstukken op het gebied van AI. Het is interessant om daarover van gedachten te wisselen en te zien welke vragen er in de praktijk leven.” MARIEKE FABER is mede-oprichter van advocatenkantoor New Paradigm in
Attorneys at law www.spigtdc.com Gezocht: advocaat-medewerker die graag wil werken op Curaçao. Zet koers vanaf de Zuidas naar de Caribische Zee.
DÉ PARTNER VOOR DE ADVOCATUUR Bahialaan 500A • 3065 WC Rotterdam • 010 - 820 88 16 • opdracht@vdk-gdw.nl www.vdk-gdw.nl Wij zijn een ambitieus gerechtsdeurwaarderskantoor en dé partner voor de advocatuur. Wij staan voor een accurate behandeling van uw opdrachten, een vast contactpersoon voor uw vragen en natuurlijk het zeer snel betekenen van uw exploten door heel Nederland.
20 / Mr. 6 2024 interview ‘IK WILDE NIET LANGER DE JAN-IN-TOGA ZIJN’ Jan Sjöcrona was jarenlang een succesvol strafrechtadvocaat en deed mooie zaken zoals de boekhoudfraude bij Ahold en de Clickfondszaak. Maakte werkweken van zeventig uur en meer. Maar toen zijn vrouw op een dag zei: ‘Jan, je hebt meer aandacht voor je werk dan voor mij’, kwam de ommekeer. Sjöcrona ging bij zichzelf en een coach te rade en concludeerde dat hij niet verder wilde als advocaat. Nu coacht hij advocaten die antwoorden zoeken op levensvragen. “Het is mijn missie het taboe ‘niet over jezelf praten’ in de advocatuur te doorbreken.” door Peter Louwerse foto’s Corbino
MR. 6 2024 / 21
22 / Mr. 6 2024 interview “EEN SUPERSLIMME ADVOCAAT KAN ZOMAAR BEROERD SCOREN ALS LEIDINGGEVENDE” In de advocatuur, zegt Jan Sjöcrona, is het niet gebruikelijk om je kwetsbaar op te stellen. “Je moet krachtig overkomen, altijd sneller, slimmer en alerter zijn dan de tegenpartij, beter schrijven, de jurisprudentie beter kennen. Zo wordt de advocaat langzaam maar zeker in een mal gedrukt, zo kan hij carrière maken. Maar in die zeer competitieve wereld kunnen mensen vastlopen.” OPENHEID Jonge advocaten worden door kantoren geselecteerd omdat ze slim zijn, maar de meesten hebben géén idee wat het betekent om advocaat te zijn. “In de eerste paar jaar van de stageperiode kijkt kantoor of je een goed jurist bent en of je in het team past. Wie vervolgens medewerker wil worden moet zaken kunnen gaan trekken, en als partner moet je idealiter ook nog eens over leidinggevende vaardigheden beschikken. Of de jonge sollicitant over al die capaciteiten beschikt, blijkt dus pas veel later. En dan kan het zomaar gebeuren dat een superslimme advocaat die geweldige zaken doet en veel jongeren aan het werk houdt als leidinggever beroerd scoort.” Slechte teamcohesie kan betekenen dat capabele ‘junioren’ naar de concurrent overstappen, ziet Sjöcrona in zijn coachingspraktijk. Als hij mensen die op weg naar de maatschap zijn vraagt of ze zich wel eens hebben verdiept in leiderschap en motivatie, is het antwoord vaak nee. Hij herkent dat: “Ik ben in mijn jongere jaren komen bovendrijven als harde werker en goed jurist, maar had weinig kaas gegeten van leidinggeven. Ik heb daarover inmiddels veel boeken gelezen die ik graag eerder in mijn loopbaan had willen kennen. Dat hadden mijn kantoorgenoten vast ook wel prettig gevonden.” Sjöcrona pleit voor opwaardering van openheid als nieuwe ‘harde soft skill’ binnen de advocatuur. “Er rust een soms ziekmakend taboe op je durven uitspreken dat het niet echt goed met je gaat. Omdat je bang bent voor je baas die over je zakelijke toekomst beschikt.” Daarom is Sjöcrona kritisch over de versimpeling van de Beroepsopleiding Advocaten, waar trainingsmodules over time management en omgang met stress zijn wegbezuinigd. PAARDEN Hij ontvangt in zijn coachingsruimte in de tuin van zijn vrijstaande huis in Huis ter Heide (Utrecht), waar teckel Pukkie het bezoek opgewonden begroet en net zo lang blijft blaffen tot hij aandacht krijgt. Aan de wanden hangen talrijke schilderijen en foto’s van paarden. Dieren spelen een belangrijke rol in het leven van Jan Sjöcrona. “Ik ben van jongs af aan met dieren opgegroeid. Mijn ouders hadden teckels. Mijn favoriete tante had paarden, er is een foto waarin ik als acht maanden oud knaapje voorop het paard van mijn tante zit. De geur van de paarden, hun zachtheid, de bries, dat zit in me. Dat is een passie.” De affiniteit met dieren komt hem van pas in zijn werk als coach. “Wil je contact maken met een paard, dan moet je in de hoeven van het paard staan. En begrijpen hoe je het dier kunt overtuigen dat je het waard bent om naar geluisterd te worden, dat je de veiligheid biedt waardoor het zich vertrouwd voelt om jou te volgen. Met het coachen van mensen is het net zo. Om iemand die ik coach goed te begrijpen, moet ik eerst in zijn of haar schoenen gaan staan. Open en zonder oordeel of vooroordeel. Dat geeft mijn klant het gevoel dat het misschien niet zo’n gek idee is om iets van mij aan te nemen.” Als trainer vaardigheden, docent ethiek en mentor in de Beroepsopleiding Advocaten vangt hij veel geluiden op uit de balie, en ook van individuele cliënten die bij hem aankloppen. Met vragen over een patroon die schreeuwt, bijvoorbeeld. Of jonge advocaten die helemaal dichtklappen als vennoten hen kritisch zitten aan te kijken. Of dat ze steeds meer zaken krijgen, waardoor de stapel dossiers op hun bureaus groeit, en ze zich vervolgens over de kop werken. Sjöcrona doet dan weleens een rollenspel. “Dan treed ik op als de botte patroon. Ik leer de advocaat op een respectvolle en strategische manier het gesprek aan te gaan, zodat die patroon niet denkt: ‘moet ik luisteren naar zo’n vlerk?’” BELEMMERENDE GEDACHTEN Een greep uit de vragen die aan de advocatencoach worden voorgelegd: Hoe profileer ik mezelf op weg naar de maatschap? Hoe stap ik uit de maatschap? Wat zijn dan de consequenties? Hoe zet ik een eigen kantoor op? Help ons de chemie te bevorderen tussen zittende en nieuwe partners. Help me over mijn presentatieangst heen te komen. Hoe stel ik mij weerbaar op jegens kantoorgenoten die te veel van mij verwachten? Een van zijn cliënten wilde bij een groot kantoor de stap maken van junior maat naar senior maat. “De senior maten vonden dat deze man door zijn felle manier van zaken bij zich houden te weinig oog had voor andere advocaten in het team en moest leren meer te delegeren. Ik heb, met zijn goedvinden, een aantal gesprekken gehad met vijf partners. Ze legden uit wat hun standpunt was en ik heb dat met hem besproken. Zijn reactie: ‘O, zien ze mij zo, maar zo bedoel ik het helemaal niet’. Die feedback pakte hij goed op. Hij is uiteindelijk tot de maatschap toegetreden.” Een andere advocaat stond op het punt om van stagiair medewerker te worden. Hij schreef prima stukken, maar blokkeerde als hij ze moest uitsturen. Dus de klanten begonnen te klagen, en dat ging in de weg staan van de promotie naar medewerker. “Na een paar sessies bleek dat hij zeker wilde weten dat zijn klant zijn advies zou opvolgen, en daaruit kwam zijn onzekerheid voort. Want elke klant heeft de vrijheid om je advies op te volgen of niet. De zekerheid die hij nastreefde was evident onhaalbaar.” In de regel, stelt Sjöcrona, wortelen belemmerende gedachten over wie je bent en wat je kunt, in wat je vroeger hebt geleerd en meegemaakt. “In het gesprek met de jonge advocaat ontdekten we dat zijn onzekerheid voortkwam uit traumatische dingen die zijn ouders hadden meegemaakt. De ouders hadden met de beste bedoelingen continu gezegd dat je niet op anderen kunt vertrouwen. Toen daagde het inzicht dat de onzekerheid
www.mr-online.nlRkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=