MR. 6 2024 / 29 arrest van de maand Drie tinten zwart De toga beschermt sinds jaar en dag de rechtszoekende tegen de slechte kledingsmaak van rechters en advocaten. Maar wat zegt het recht over het ambtsgewaad, de jurk der rechtvaardigheid? door Jurjen Boorsma DE WETGEVER HAD NIET BEDACHT DAT ”VROUWEN DE TOGA DER MAGISTRATUUR ZOUDEN BEGEEREN” De heren van de Hoge Raad hielden zich op de vlakte. Zij constateerden slechts dat een griffier geen lid van de rechterlijke macht is, en dus niet zweert “zijn posten en bediening te zullen uitoefenen zoo als braven en eerlijken regterlijken ambtenaren betaamt”. Braaf! Rechter is een baan voor brave hendriken – trouwens nog steeds. Een gerechtsklerk zou gezien de andere rol best een Hendrika kunnen zijn. Een paar jaar later, in 1921, bepaalden de edelachtbare heren vervolgens uitdrukkelijk dat vrouwen inderdaad rechter konden worden – waarschijnlijk omdat ze moesten van hun moeder. Toch zou het tot 1947 duren voordat mr. Johanna Hudig als eerste vrouw in het ambt werd benoemd en tot 2020 voordat de Hoge Raad een vrouwelijke president kreeg. Waarmee het begin van het einde succesvol 105 jaar was uitgesteld. Mannen hebben altijd haast, behalve bij emancipatie. Vraag als je presidente Dineke de Groot spreekt eens meelevend hoe het gaat met haar, zo zonder materiële qualificatie. WRAKINGSVERZOEKEN Ten tweede is de toga werkkleding die haat oproept. De ene na de andere wrakingszitting vliegt je om de oren. In het recente ECLI:NL:RBGEL:2024:7300 wraakten betrokkenen de wrakingskamer omdat de gewraakte rechters een toga droegen. In het negen maanden oudere ECLI:NL:RBZWB:2023:9489 wraakte betrokkene (een man met psychiatrische problemen) de rechter omdat hij géén toga droeg. In ECLI:NL: RBMNE:2021:5514 vond een advocaat het bezwaarlijk dat de rechter geen toga droeg, maar nog veel erger dat de rechter tegen hem zei: “Als u mij wraakt, dan zal ik een klacht tegen u indienen en ik zal het u nog heel moeilijk maken.” De rechtbank Lelystad vond het wrakingsverzoek gegrond. Soms heb ik van die momenten dat ik hunker naar de toga omdat ik die langere tijd niet heb gedragen – zoals ’s nachts in bed, en onder de douche. Ik kan er dan heftig naar verlangen, zoals een ex-roker naar zijn sjekkie, mijn gecastreerde kater naar de buurpoes en al mijn exen naar mij. Het werpt de vraag op: welke rol speelt de toga in de jurisprudentie? Ten eerste: de zwarte jurk is een voorwerp van vrouwelijke begeerte. Begin vorige eeuw dachten mannen nog dat de toga slechts voor hen bedacht was. Daar kwam enige verandering in na een (pas vorig jaar gepubliceerd) arrest uit 1915 (ECLI:NL:HR:1915:6). De Winschotense arrondissementsrechtbank had het gore lef gehad om een advocate te benoemen tot gerechtsklerk. Een mannelijk bolwerk schudde op zijn grondvesten. Kan dit nou zo maar, Hoge Raad? Vroeg een zielige officier van justitie in opdracht van zijn meerdere, ook een man. Het stond niet in de wet, maar het was toch eigenlijk logisch dat de jurk alleen door mannen gedragen kon worden? Dit kon niet anders dan een vergissing zijn: de wetgever had zich gewoon niet voorgesteld dat ”vrouwen de toga der magistratuur zouden begeeren”. Dames missen de “materiële qualificatie”. De officier wilde bovendien weten of dit het begin van het einde was en vrouwen dus ook rechter konden worden. En toch is de zwartjurk ook een sym- bool van onpartijdigheid. In een scheidingszaak die uitmondde in een wraking (het derde opeenvolgende verzoek al) eiste de moeder dat de rechter en de griffier zich zouden legitimeren, wat ze weigerden − ‘we zijn in toga’ (ECLI:NL:RBOBR:2023:2037). In een andere zaak, zo’n rottige vechtscheiding ten koste van een kind, wil de boze moeder een foto van het kind in de rechtszaal neerzetten en doet haar advocaat nare insinuaties. De rechtbank reageerde: “Het past geen van partijen in een op zichzelf al erg verdrietige procedure als deze om de rechtbank niet als instantie te benaderen, maar om te proberen het op de persoon achter de toga te spelen” (ECLI:NL:RBDHA:2022:8992). REGENPONCHO Tevreden deed ik mijn toga aan en wandelde ik naar de supermarkt. Want behalve lustobject voor vrouwen, wraakjurk voor befhaters en lijkwade in scheidingszaken is de toga ook een uitstekende regenponcho, al mist de capuchon. Dag buurvrouw, is er iets? •
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=