MR. 1 2025 / 21 interview “ZELFS MET EXTRA GELD VOOR ALLE POLITIEKE WENSEN HEB JE NIET ZOMAAR EXTRA RECHTERS” naar de rechterlijke macht. Vijftien jaar geleden was er een stop op nieuwe rechters, daar zien we nu de effecten van. Op de derde plaats: de Rechtspraak kan niet zeggen dat bepaalde zaken niet worden behandeld. Ze blijven op de plank liggen, totdat ze op zitting komen. Er komen ook steeds meer taken bij, zoals slachtoffergesprekken bij het OM, het stelselmatig oproepen van partijen in familie- en jeugdzaken. De politiek heeft de neiging meer gedragingen strafbaar te stellen, dat betekent dat er bij ons steeds meer werk bij komt. Daar kan de Rechtspraak als werkgever niks aan doen, dat is de keuze van de wetgever. Wij kunnen bij wetsvoorstellen iets zeggen over de invloed op de werklast voor de rechterlijke macht maar wij weten dat zelfs als er hiervoor geld bijkomt, de noodzakelijke mensen niet zo maar beschikbaar zijn. Een voorbeeld is de conflictgevoeligheid van de Wet toekomst pensioenen of de recente voornemens een tweestatusstelsel in te voeren in de Vreemdelingenwet.” Wat kan de Rechtspraak zelf doen om de werkdruk te verlagen? “Iets beter zaken en zittingen plannen levert wat op, maar zeker niet genoeg. Verder: ondersteuners beter inzetten en degenen die dat ambiëren faciliteren om toe te treden tot de rechterlijke macht. En: meer zaken enkelvoudig behandelen. Daarmee vergroot je de capaciteit, maar het nadeel is dat de verantwoordelijkheid voor die zaak bij één rechter komt te liggen. Zoals de verkenner al zei: er zijn geen makkelijke oplossingen. Maar we kunnen als Rechtspraak niet achterover leunen en hopen dat de politiek het ‘beter’ gaat doen.” Welke aanbevelingen van verkenner Winter kunt u direct invoeren? “Het is niet zo dat we met één aanbeveling de helft van het probleem hebben opgelost. Er zit een aanbeveling bij voor arbeidsmarktonderzoek: hoe krijgen we in de toekomst voldoende mensen binnen? Er zijn aanbevelingen over het verlichten van de werkdruk, over de opleiding van rechters. Waarom zouden we mensen die op latere leeftijd instromen opleiden in twee rechtsgebieden? Dan zijn ze wel flexibel inzetbaar, maar de opleiding duurt ook langer.” STAKING Zo’n beetje alles komt samen in de werkdruk. Hoe was het om daartegen een staking aan te kondigen, zoals de NVvR twee jaar geleden deed? “Vreselijk. Heel tegennatuurlijk, rechters en officieren werken zich juist een slag in de rondte om rechtzoekenden niet in de kou te laten staan. Maar wij hadden het gevoel niet gehoord te worden, dat we als derde staatsmacht niet serieus werden genomen, dat het normaal was dat de gaten die vielen door de tekorten aan rechters en officieren door ons werden dichtgelopen. De directe aanleiding was zelfs wat banaal: de onkostenvergoeding voor literatuur, toga en dat soort dingen dreigde te worden afgeschaft − een prestatiebeloning voor rechters werkt nu eenmaal niet. Opgeteld kregen we te maken met een verslechtering van de arbeidsvoorwaarden. Sommige collega’s wilden in actie komen, anderen hadden daar moeite mee. Met het rapport van de verkenner is die actiedreiging voorlopig afgewend. Maar de belofte over het terugbrengen van de werkdruk tot normale proporties moet natuurlijk wel worden ingelost.” Er is ook nog een akkefietje over het inschalingsbeleid, veel rechters zijn bij hun instroom in een te lage salarisschaal geplaatst. “Rechters en officieren in opleiding zijn discriminerend ingeschaald. Er werd aangesloten bij het laatst verdiende salaris, zodat discriminatie op de arbeidsmarkt werd geïmporteerd. Mensen zeggen: in ben in het verleden slachtoffer geweest van dat systeem, dat voelt niet goed. Ik voel me weggezet als minderwaardig. Ik doe hetzelfde werk als een collega, en die krijgt een hoger salaris. Per maand zijn die verschillen soms niet groot, maar over de jaren tellen ze wel op, en dat werkt bovendien ook door in de pensioenopbouw.” DE FAVORIETE ARRESTEN VAN MARC FIERSTRA 1. Het Leeuwarder arrest (1943; ECLI:NL:GHLEE:1943:22). “Dit arrest laat zien dat je als rechter je rug recht moet houden, toen tegen de Duitse bezetter, ‘om des gewetens wille’. Zoals oud-president van de Hoge Raad Geert Corstens ooit zei: rechters moeten het vermogen hebben om te mishagen. Dat is voor mij de cruciale functie van een rechter. Wat Plesman zei over piloten van de KLM – ‘ik betaal ze niet om het vliegtuig van A naar B te vliegen maar om noodgevallen te kunnen oplossen’ – geldt ook voor rechters.” 2. Van Gend en Loos (1963, ECLI:EU:C:1963:1). “Visionair. Europa kreeg er daadwerkelijk betekenis mee. Zonder deze uitspraak was het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie een document met alleen mooie woorden geweest.” 3. Het ASJP-arrest (2018, ECLI:EU:C:2018:117). “Deze uitspraak biedt nationale rechters meer mogelijkheden om rechtsstatelijke waarborgen in andere lidstaten – denk aan Polen en Hongarije – af te dwingen. Hiermee heeft het Hof van Justitie het fundament gelegd voor het toetsen van Poolse en Hongaarse maatregelen. Ik kan niet kijken in de hoofden van de rechters van het Hof, maar ben ervan overtuigd dat zij hebben gezien welke bedreigingen er speelden voor de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Europa.”
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=