MR. 1 2025 / 59 buitenlandse cursussen als maatschappij een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben om de aarde niet nog verder te laten opwarmen”, licht Ficq haar verontwaardiging toe. “Bijvoorbeeld door niet onnodig veel te shoppen, geen cruises te maken, maar ook door niet onnodig te gaan vliegen. Ik wil geen collega-basher zijn, maar ben wel een klimaatrealist en wil niet mijn mond houden. Nederlandse advocaten volgen cursussen over Nederlandse rechtsgebieden onder leiding van Nederlandse docenten, en dat moet dan op Curaçao of in Cuba, als een soort gesponsorde vakantie. Dat soort praktijken propageren vind ik onverantwoord en bizar.” ‘STEL JE NIET AAN’ Ficq is niet de enige die er een uitgesproken mening op nahoudt. Jeugd- en familierechtadvocaat Miranda Janse (Janse Advocatuur) zag de uitingen van Ficq op LinkedIn en besloot zich in de discussie te mengen. “Ik had gehoopt dat de coronapandemie als wake-up call een nieuwe toon zou hebben gezet”, zegt ze. Tijdens de coronajaren werd er heel veel minder gevlogen en dat uitte zich direct in een schonere lucht en minder uitstoot. “Maar in plaats van een blijvende verandering zag ik dat mensen in de jaren daarna juist extra gingen vliegen, om hun ‘leed’ te compenseren uit de jaren dat vliegvakanties niet mogelijk waren.” Voor Janse was het een extra zichtbaar teken dat het echt anders moet en dat iedereen een verantwoordelijkheid heeft om bij te dragen aan minder uitstoot van broeikasgassen. Die bewustwording bespeurt ze echter nog lang niet bij al haar collega-advocaten. “Laatst was ik op een training en toen ging het in de pauze over zo’n buitenlandse cursus. Als je dan een kritische vraag stelt over vliegschaamte of milieuschade, blijft het vaak heel stil. Of je krijgt reacties als: ‘stel je niet zo aan’, of ‘doe niet zo ongezellig’. Je wordt bijna weggezet als een zeikerd, als het braafste kindje van de klas. Er mag wat mij betreft wel wat meer bewustwording worden verwacht van de advocatuur.” FISCALE VOORDELEN Wie een door de NOvA geaccrediteerde cursus volgt in het buitenland, kan diverse fiscale voordelen tegemoetzien. Afhankelijk van de gekozen regeling kunnen advocaten tachtig procent van de cursuskosten, inclusief grote delen van de verblijfskosten en de prijs van het vliegticket, aftrekken van hun belastbare inkomen. Ook de btw kan worden teruggevraagd. “Ik betaal via de belasting die ik afdraag dus mee aan de milieuschade die anderen willens en wetens veroorzaken”, concludeert Ficq. “Het is ronduit absurd, en het is gewoon een verdienmodel voor de aanbieders. Ze maken je lekker met een verre reis, die ook nog eens aftrekbaar is, onder het mom van een cursus. Maar het is gewoon een snoepreisje. Hele gezinnen gaan mee, waarmee we direct een nieuwe generatie creëren die dit ook weer normaal vindt. Maar het is niet normaal. Lok mensen niet het vliegtuig in.” KLEIN DRUPPELTJE Woltring vindt de reacties van Ficq, Janse en andere kritische juristen erg overtrokken. “Ik heb het even opgezocht”, werpt hij tegen. “Vorig jaar reisden er zeventig miljoen reizigers via Nederlandse luchthavens. Ze-ven-tig miljoen. Ik kom daar verspreid over een heel jaar met honderdvijftig man aan. Dat is zo’n klein druppeltje … ik snap de kritiek wel, maar of ik daar nu wel of niet sta met mijn cursusgroepje gaat echt geen verschil maken.” Een drogreden, zo vindt Janse. “Ieder mens heeft een individuele verantwoordelijkheid. Je kunt niet zeggen: in mijn eentje maak ik geen verschil. Dan onttrek je je aan je eigen verantwoordelijkheid als mens, voor je eigen aarde en voor de aarde van hen die na ons komen. Zo verandert er nooit iets. Je moet ergens beginnen, en dat kan in je eigen cirkel van invloed.” Dat cursussen zoals die van de AvdR en Woltring Cursus fiscaal aftrekbaar zijn, inclusief een groot deel van de reiskosten, vindt Woltring niet meer dan normaal. “Als mevrouw Ficq op cursus gaat, dan trekt ze de kosten van die cursus ook af. Los van welke cursus het precies is en wat ik van die cursus vind. En ja, heel indirect betaalt ze uiteindelijk via haar inkomstenbelasting per jaar een paar cent mee aan advocaten die bij mij een cursus volgen. Maar dat doe ik ook voor de cursussen die zij volgt. Daar moeten we niet zo’n probleem van maken.” ACCREDITATIE “Dat is inderdaad niet fraai”, geeft Janse aan wanneer het gaat over het via de belasting indirect meebetalen aan vliegtickets voor buitenlandse cursussen. “Het zou mooi zijn als de NOvA zou zeggen: dit gaan we niet meer faciliteren, we stoppen de accreditatie. Aan de andere Bénédicte Ficq (Ficq & Partners Advocaten) “ER MAG WEL WAT MEER BEWUSTWORDING WORDEN VERWACHT VAN DE ADVOCATUUR” FOTO: MICHEL PORRO Miranda Janse (Janse Advocatuur)
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=