MR. 2 2025 / 25 interview De rol van de advocaat wordt mijns inziens vaak te groot gemaakt, misschien ook wel door advocaten zelf. Als schoenmaker moet de advocaat zich vooral bij de leest houden. En de advocaat is op aarde om een maatschappelijk systeem van vreedzame geschilbeslechting in stand te houden. Heeft de advocaat daarnaast wel de benodigde kennis om precies te weten wat het verband is tussen de bijstand in de zaak enerzijds en het maatschappelijk effect anderzijds? Om de bedrijfsmodellen van de cliënt te doorzien in verhouding tot de bijstand? Het kan in heel bijzondere gevallen klip en klaar zijn, maar in de regel is dat niet zo.” In de wetenschap, ook binnen uw eigen universiteit, is er een stroming die heel kritisch is op de ethiek van de commerciële advocatuur. Wat stelt u ertegenover? “De vraag is: wat is ethisch? In mijn beroepsethische visie handelt een advocaat ethisch juist als deze prudent handelt, op basis van de kernwaarden zoals onafhankelijkheid en partijdigheid, met het oog op een goede rechtsbedeling. Die ethische verantwoordelijkheid rust net zo zwaar op de commerciële advocatuur als op andere vormen van advocatuur. Meer morele of ideologische kritiek, waarbij advocaten worden opgeroepen om zich – met het oog op een publiek belang – niet te associëren met bepaalde cliënten of zaken vind ik gevaarlijk. De moraal van de één is de moraal van de ander niet: in de Verenigde Staten worden commerciële advocatenkantoren nu onder druk gezet om niet, bijvoorbeeld pro bono, tegen de regering op te treden. Of zelfs daarvoor afgestraft. En Trump verwijst daarbij expliciet naar het publieke belang. In Duitsland heeft de AfD zich kritisch uitgelaten over advocaten die immigranten bijstaan. Morele of ideologische vereenzelviging van advocaten met cliënten is een deur die we niet moeten openzetten. Want die kan ook worden geopend door mensen met wie we het moreel oneens zijn.” Het verwijt is soms dat advocaten goed betalende cliënten kritiekloos bijstaan. “Dat laatste past de advocaat hoe dan ook niet. De beroepsopvatting van de advocaat die puur gaat voor de wens van de cliënt is in Nederland ook allang door het tuchtrecht achterhaald. Sinds de jaren negentig eist de tuchtrechter dat de advocaat rekening houdt met de gerechtvaardigde belangen van de wederpartij en derden. Met de invoering van de kernwaarden, waarbij de wet onafhankelijkheid niet toevallig als eerste vermeldt, is die lijn versterkt, hoewel het cliëntbelang natuurlijk wel leidend blijft. Overigens zie je aan de Rusland-kwestie dat er ook tegenvoorbeelden zijn: Rusland was een zeer goed betalende cliënt, maar uiteindelijk was er geen enkele advocaat die wilde optreden.” BRUGGEN SLAAN Dat andere wetenschappers een andere mening hebben, ook over dubbele petten, vindt Soeharno geen probleem. “Mijn meerwaarde ligt hopelijk in het slaan van bruggen. Ik heb steeds meerdere dingen tegelijk gedaan − meerdere studies, meerdere banen − in combinaties waar je soms een flinke vertaalslag moet maken. Ik zie dat ook als een verantwoordelijkheid, zeker in deze tijden. En hoe kritischer de onderlinge verhoudingen, hoe belangrijker de bruggen. Je moet de kritiek altijd serieus nemen, ervan leren. Maar je moet wel met elkaar in gesprek blijven.” In gesprek blijven? Op de UvA werd generaal Rob Bauer en de ministers van Defensie Ruben Brekelmans en Kajsa Ollengren het spreken onmogelijk gemaakt door studenten en medewerkers. “Als de kritiek ideologisch wordt, is het gesprek verder weg. Hegel zei ooit dat iedere ideologie een cirkel is die zichzelf probeert te sluiten. En dus anderen zal uitsluiten. Maar de academie en de rechtsstaat zijn juist de plekken waar je het volwassen gesprek moet kunnen voeren. Waar je boven gepolariseerde verhoudingen moet kunnen staan. Als dat niet kan, is dat heel erg. Ik schaam me ervoor dat dat aan de UvA en andere universiteiten soms niet kan. Ik zie het als een verantwoordelijkheid om mogelijkheden te blijven zoeken voor het kritische gesprek. Er zijn binnen de universiteit gelukkig genoeg plekken waar dat wel kan.” • “DE ROL VAN ADVOCATEN WORDT VAAK TE GROOT GEMAAKT, MISSCHIEN OOK WEL DOOR HENZELF”
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=