MR. 2 2025 / 27 arrest van de maand Emancipatie mag wat kosten Een Française weigerde negen jaar lang seks met haar vent. De Franse rechter gaf haar daarom de schuld van de scheiding. Toen toonde ze zichzelf een vent: hoezo is dit een huwelijksplicht? door Jurjen Boorsma CASSATIE IS GEVOELLOZER DAN EEN REPTIEL OP STERK WATER zielen. Conform het Franse alimentatierecht hadden de vrouw en haar nog minderjarige dochter recht op fatsoenlijke alimentatie. Conform het Franse strafrecht is verkrachting tijdens het huwelijk strafbaar (uitspraak Cour de Cassation 1984, het begin van hun huwelijk, nadien gecodificeerd). Conform het antieke Franse huwelijksprocesrecht echter bestaat er nog zoiets als ‘schuld’ aan de echtscheiding, naast de gebruikelijke ontbindingsgronden zoals wederzijds goedvinden en duurzame ontwrichting. Beiden dienen een scheidingsvordering en tegenvordering in op basis van ‘schuld’. De ‘schuld’ zou gelegen zijn in het over en weer verzaken van huwelijkse plichten, volgens de vrouw door carrièrezucht en opvliegendheid, volgens de man het verzaken van de huwelijkse seksuele plichten. Waarbij de man subsidiair de duurzame ontwrichting aanvoert. Ondanks een gekkigheidje van het Franse huwelijksprocesrecht: dat staat een subsidiaire grondslag niet toe. De exechtelieden dienen ook over en weer kleine vorderingen tegen elkaar in wegens ‘gemaakte fouten’ en ‘gebrek aan respect’. Wat is er gebeurd in dat huwelijk? Bitterheid, denk ik. Liefde wordt nooit zuur, maar bitter. De familierechter in eerste aanleg negeert het processueel moeras, merkt op dat hij zich de medische problemen kan voorstellen, wijst alle vorderingen op basis van schuld af en oordeelt dat het huwelijk duurzaam ontwricht is. Pats boem scheiding met alimentatie. Kom op mensen, doe niet zo moeilijk. De vrouw gaat in hoger beroep. In appèl betoogt haar advocaat succesvol dat de subsidiaire vordering niet ontvankelijk is. Dat dwingt het Hof van Versailles in 2019 tot een keuze, namelijk: wie had schuld? Antieke jurisprudentie van decennia eerder geeft in zo’n geval de vrouw de schuld, tenminste als de Kun je de liefde bedrijven als je die niet hebt? Een vrouw beminnen is de dood ontkomen, weggerukt worden uit dit aards bestaan, als bliksems in elkanders zielen slaan, om met Ed. Hoornik te spreken. Maar een vrouw die je niet bemint is de dood ontmoeten, teruggeslagen worden naar een aards bestaan, verdomde zielig naar de bliksem gaan – ik kan er van meepraten. JURIDISCH PULPROMANNETJE Er waren eens een Fransman en een Fransvrouw die elkaar beminden. Zoals het vaak gaat werd de liefde minder. Ze kregen wel vier kinderen. De liefde is tenminste vier keer heel vurig geweest – hun kinderen zijn daar de as van. Op zekere nacht zegt de vrouw: ik wil niet meer. Hoe ze dat zei staat niet precies in het Franstalige arrest H.W. contre France, van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (23 janvier 2025). Misschien zei ze: ik heb hoofdpijn. Misschien zei ze: nee, ik ben te moe. Misschien zei ze helemaal niks, draaide ze zich op haar zij zodat haar man alleen maar rug kon zien en schoof ze nog iets verder naar de rand van het bed. Dat is het ergste – als het Grote Zwijgen begint. Ze heeft hernia en andere medische problemen. In ieder geval staat er vanaf 2004 een muur in het midden van hun bed. In 2013 verlaat de man op last van de voorzieningenrechter het gezamenlijke huis. De rest van het arrest leest als een juridisch pulpromannetje van gekwetste rechter zich niet de medische klachten kan voorstellen, en dat kan deze rechter niet. Voor de alimentatie heeft het geen gevolgen. De vrouw pikt het nog steeds niet en gaat naar de Franse Hoge Raad, die oordeelt dat schuld iets is voor de feitenrechter. Cassatie is gevoellozer dan een reptiel op sterk water. SYMBOLISCHE GENOEGDOENING Madame pikt ook dat niet en stapt naar het EHRM. Die – overwinning voor de vrouw – vaststelt dat de Franse uitleg van huwelijksverplichtingen hoogstens antiquarische waarde heeft. Zwakke weerleggingen zoals ‘de Franse partner moet toch ook iets kunnen aanvoeren om van zijn huwelijk af te komen’ redden het niet. Maar wint de vrouw? Ze vordert één euro symbolische genoegdoening – krijgt ze niet. Ze wil 36.501 euro proceskosten vergoed – krijgt ze niet. Vrijheid en haar gelijk krijgt ze. Maar 36.501 euro broederschap? De vrouw betaalt altijd de rekening. •
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=