44 / Mr. 2 2025 BERLIJN Murk Muller is niet alleen advocaat, maar ook al dertig jaar Rechtsanwalt in Berlijn. Voor Mr. schrijft hij over zijn ervaringen aldaar. “De Duitse cultuur heb ik met name via het rechtssysteem leren kennen.” In februari 1994 emigreerde ik met mijn familie naar Berlijn. De Muur was een paar jaar tevoren gevallen en Oost- en West-Duitsland waren herenigd, maar Berlijn was nog steeds een bezette stad. Eind augustus 1994 werden de Russische troepen teruggeroepen, een week later de geallieerden (Engeland, Frankrijk en de VS). Zo waren toen de machtsverhoudingen. Bijna vijftig jaar na het einde van de nazitijd werd de stad volledig deel van Duitsland. Hoe zagen Duitsers hun herenigd vaderland? Deutschland ist ein Rechtsstaat was het mantra dat mij direct opviel. Rechtsstaat? Dat was toch vanzelfsprekend? Ik was opgegroeid in de Koude Oorlog, maar kende om mij heen alleen vrede en democratie. In de Europese Unie heerste toch overal rechtszekerheid? Waarom moest je de rechtsstaat in vredesnaam nog ter discussie stellen? Totaal overbodig, dacht ik. Langzaam maar zeker begon ik te begrijpen dat het voor Duitsers allerminst vanzelfsprekend is om in de zekerheid van een rechtsstaat te leven. De Weimar Republiek, die op 9 november 1918 het keizerlijke Reich afloste, was in de ogen van velen een jammerlijke mislukking. Weimar baande de weg voor Hitler en zijn dictatuur, het Dritte Reich. Voor Oost-Duitsland volgden de Sovjet- en de SED-dictatuur. RECHTSZEKERHEID De Duitse cultuur heb ik met name via het rechtssysteem leren kennen. In 1995 werd ik met de Eignungsprüfung als Nederlandse advocaat ook Duitse Rechts- reizen door Murk Muller ‘The Molecule Man’ van Jonathan Borofsky, in de Spree. Het kunstwerk symboliseert de hereniging van Oost- en West-Berlijn (foto: Depositphotos)
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=