MR. 2 2025 / 45 reizen “IK BEN TELKENS WEER VERBAASD OVER DE GRONDIGE WETSKENNIS, OOK BIJ LEKEN” GAAT U BINNENKORT OOK OP REIS, OF WERKT U IN HET BUITENLAND? MAIL ONS: REDACTIE@MR-MAGAZINE.NL anwalt. Waar Nederlanders bij contractsonderhandelingen, en overigens ook bij geschillen, zich op het geld concentreren, is voor Duitsers zekerheid het belangrijkste. De Duitser ontleent zijn zekerheid voor een groot deel aan het rechtsstelsel. Ik ben telkens weer verbaasd over de grondige wetskennis, ook bij leken. Rechtszekerheid is voor de Duitser een privilege. Men weet dat je op je hoede moet zijn voor diegenen die de poten onder de rechtsstaat willen uitzagen en klaar moet staan om ervoor in de bres te springen. Onlangs bleek dat nog in de omgang met de AfD – vergelijk dat met de bereidheid in Nederland om de PVV regeringsmacht te verlenen. Nederland mist node een rechterlijke grondwettelijke toetsing, zeker nu blijkt dat adviezen van de Raad van State door de regering niet serieus worden genomen. Het Bundesverfassungsgericht, het Duitse constitutionele hof, is geen Allheilmittel, maar het zou mij wel een rustiger gevoel geven als de Nederlandse rechtsorde niet door de eerste beste populist te grabbel gegooid kan worden. CULTUURVERSCHILLEN De Duitse rechter mag mij gewoon bellen, en dat doet ie ook − net zoals ik haar of hem bel. Ik schreef er eerder al eens over en oogstte gefronste wenkbrauwen. De collegiale samenwerking van juristen onder elkaar, rechter en advocaten, zorgt voor een efficiëntere rechtsbedeling. De Duitse procedure kent geen rol. Overbodige werkverschaffing, zo ervaar ik inmiddels de rol, wanneer ik in Nederland procedeer. In Rotterdam en Amsterdam ben ik als toenmalig zeerechtadvocaat opgeleid met het adagium: elke rechtsgang vangt aan met een beslag. Conservatoir beslag bestaat in Duitsland helaas niet, behalve in de wet. De vereiste vrees voor verduistering voor een wederpartij binnen de EU wordt nooit aangenomen. Onrechtmatige daad is in het Bürgerliches Gesetzbuch (BGB) geen open norm en is als vangnet daarmee ongeschikt. Ter compensatie rekken kronkelige redeneringen het begrip overeenkomst op tot lachwekkende constructen en brengen gedrochten voort als vorvertragliche Haftung für Erfüllungsgehilfen bei einer Vertragsverletzung, mit Schutzwirkung zu Gunsten Dritter. Mijn praktijk? Vervoer, handel en industrie, waarbij het vaak de agrarische sector betreft. Met de Wende zijn veel Nederlandse landbouwbedrijven in Oost-Duitsland begonnen, omdat daar grote lappen goedkope grond waren. Misverstanden, regelmatig veroorzaakt door cultuurverschillen, houden mij aan het werk. Boeiend werk, dat niet eentwee-drie na te vertellen is, maar in de loop der tijd heb ik in korte verhalen geprobeerd de sfeer ervan te beschrijven, zoals over restitutiezaken. Voor Joodse nazaten heb ik onroerend goed in OostBerlijn terugverlangd en gekregen. Mij, maar ook de Joodse nazaten, ging het aan het hart wat dat met de Oost-Duitse bewoners aanvankelijk deed. Gelukkig mochten ze, in dit geval, blijven − tegen een nieuwe huur. In een complexere restitutiezaak probeerden West-Duitse nazaten van een nazi-kunsthandelaar Hollandse Meesters van een Oost-Duits museum terug te krijgen, die tijdens WOII afgetroggeld waren van Joodse kunsthandelaren in Amsterdam. Het museum probeerde de schilderijen te behouden en daartoe werd de Nederlandse Staat, met hulp van de Treuhand, voor het karretje van het museum gespannen. Ik mocht namens de Staat een procedure bij de Duitse administratieve rechter beginnen, waarbij ik alles uit de kast moest trekken van vooroorlogs Duits recht, naoorlogs Duits recht, vooroorlogs Nederlands recht, Nederlands recht in ballingschap, Nederlands bezettingsrecht, de Inter- Allied Declaration, naoorlogs Nederlands recht, Duits recht onder Sovjet-bezetting, DDR recht, het huidige Duitse recht en de Washington Conference Principles. Halverwege het hoger beroep trok de Staat er, terecht, de stekker uit. Jaren later begon een andere wind te waaien ten aanzien van Beutekunst, roofkunst; men wil voortaan proactief restitueren. Daarmee leken de nazi-nazaten afgeserveerd; de Hollandse Meesters werden aan de Nederlandse Staat gegeven, die er via de Restitutiecommissie verder over beschikte. JIDDISCHE HUMOR En is Berlijn leuk? Jazeker! Eigenlijk is het een verzameling van dorpen, die elk hun centrum behouden hebben, met een eigen burgemeester − en een Oberbürgermeister voor de hele stad. Die dorpen bestaan weer uit een verzameling van Kieze, wijken, die elk een eigen Eckkneipe, dorpscafé, hebben. Er wordt beweerd dat sommige Berlijners hun Kiez nooit verlaten; alles is er – een microkosmos. En toch heeft Berlijn ook metropolitische kanten. De Clubszene is beroemd en zeer veelzijdig (heb ik mij laten vertellen door een jongere Amster- damse confrère, die Berlijn daarom regelmatig bezoekt). Maar het leukst zijn de Berlijners zelf. De jiddische humor is niet uitgestorven. De Berliner Schnauze (grote bek) wordt door zelfironie grappig. Waar je in de rest van Duitsland geSiezt wordt, word je in Berlijn op straat standaard geDuzt. Erg ontspannen. Een heerlijke stad! • MURK MULLER is advocaat en Rechts- anwalt in Berlijn en lid van Dutch Business Lawyers Abroad. Hij schreef columns voor onder meer Mr. en het boek Met plezier advocaat zijn (2012).
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=