MR. 2 2025 / 47 openbaar ministerie “DE MEESTE ZAKEN DIE WE DOEN HEBBEN TE MAKEN MET AGRESSIEVE VLIEGTUIGPASSAGIERS” rend luchtvaartofficier van justitie die het OM sinds 1984 heeft. Bij dit relatief jonge OM-onderdeel – het centrum werd begin 2024 opgericht – komt alle kennis, kunde en juridische ervaring rondom luchtvaartveiligheid samen. “Het wordt steeds drukker in het Nederlandse luchtruim”, vertelt Katja van Bijsterveldt over de directe aanleiding voor de oprichting van het expertisecentrum. Als landelijk coördinerend luchtvaartofficier van justitie ziet ze alle luchtvaartgerelateerde zaken in Nederland voorbijkomen. Binnen het centrum werkt ze samen met adjunct-officier van justitie Wouter Halsema, beleidsadviseur en parketsecretaris Aco Verhaegh en beleidsadviseur Anissa Ajiou. DRUKTE IN HET LUCHTRUIM “Transplantatiediensten, pakketbezorging, maaltijdbezorging…”, somt Van Bijsterveldt op wanneer het gaat over de verwachte groei van de drukte in het Nederlandse luchtruim in de komende jaren. Maar ook nu al zijn er in ons land steeds meer deelnemers aan de luchtvaart. Dat komt voor een belangrijk deel door de toenemende inzet van drones. “Met een drone vliegen is hartstikke leuk, maar er zitten veel haken en ogen aan”, zegt Halsema daarover. Hij ziet in de praktijk regelmatig dat burgers die maar incidenteel met een drone vliegen niet zo goed op de hoogte zijn van alle regels. “Professionals kennen alle regels en beperkingen wel, maar iemand die af en toe voor de lol vliegt, kent ze lang niet altijd. Op zitting blijkt regelmatig dat mensen zich eenvoudigweg niet hebben ingelezen. Dat terwijl je als burger wel geacht wordt de wet te kennen.” Dat het luchtruim steeds drukker wordt, en dat die toenemende drukte voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door mensen die niet professioneel met luchtvaart bezig zijn, was de hoofdaanleiding om over te gaan tot de oprichting van het Expertisecentrum Luchtvaart. Van Bijsterveldt: “Er was behoefte om meer te professionaliseren, want luchtvaartveiligheid is een bijzonder specialisme. Het OM kent meerdere expertisecentra, zoals bijvoorbeeld het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie, dus met het toenemend aantal luchtvaartzaken lag het voor de hand om er daar ook één voor op te richten.” Het heeft een hoop voordelen dat alle aan luchtvaart gerelateerde zaken samenkomen bij een expertisecentrum, zo zag Van Bijsterveldt al in het eerste jaar. “Vorig jaar maart presenteerden we ons nieuwe expertisecentrum tijdens een symposium. Daarnaast hebben we inmiddels een eigen omgeving op de website van het OM en zijn we opgeschaald van twee naar vier man.” Die toegenomen exposure heeft ervoor gezorgd dat ketenpartners en andere OM-onderdelen de weg naar het expertisecentrum steeds beter weten te vinden wanneer zij een zaak op hun bureau krijgen die te maken heeft met de luchtvaart. “Het kwam voorheen weleens voor dat wij niet werden aangehaakt waar dat wel had gekund of gemoeten. Dat gaat nu steeds beter.” UNRULY PASSENGERS Verreweg de meeste zaken die bij het Expertisecentrum Luchtvaart voorbijkomen, hebben van doen met passagiers die de orde aan boord van lijnvliegtuigen verstoren. In 2024 ging het om 79 van zulk soort zaken, uit een totaal van 131 zaken bij het expertisecentrum. In 2023 waren er zelfs ruim honderd unruly passengers. “Ik verbaas me er elke keer weer over hoe mensen zich soms kunnen gedragen in het vliegtuig”, zegt Halsema, die het leeuwendeel van de zaken rondom ordeverstorend gedrag voor zijn rekening neemt. “Soms gaat het om mensen die onder invloed zijn, maar niet altijd. Wat vaak meespeelt: het zijn mensen met een kort lontje, die bijvoorbeeld last hebben gehad van vertragingen of andere frustraties. Dan is het rumoerig aan boord en gaat de stoel voor hen ook nog eens naar achteren… en dat is dan het moment waarop er iets knapt.” Een vrouw schijnt op een avond in maart 2024 meerdere malen met haar laserpen op een politiehelikopter. De piloten moeten hun ogen sluiten om niet verblind te raken, waardoor een gevaarlijke situatie ontstaat. Collega’s op de grond houden de vrouw aan. Ter zitting vertelt ze dat ze slechts contact probeerde te maken met buitenaardse wezens in wat zij dacht dat een ufo was. Ondanks dat verweer legt de rechter haar een taakstraf van 150 uur en een maand voorwaardelijke gevangenisstraf op. Het is een voorbeeld van een zaak die binnen het Openbaar Ministerie wordt behandeld door het Expertisecentrum Luchtvaart, dat voortbouwt op de werkzaamheden van de landelijk coördine-
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=