MR. 2 2025 / 7 Ga voor actueel juridisch nieuws en uitgebreidere versies van deze berichten naar www.mr-online.nl nieuws De rechtbank Rotterdam heeft in een strafzaak bij wijze van experiment generatieve AI gebruikt als taalhulpmiddel bij het schrijven van het vonnis. Het gaat om twee uitspraken van de meervoudige kamer in een moordzaak, waarbij één verdachte is veroordeeld tot een celstraf van twaalf jaar en een tweede is vrijgesproken. De Rechtspraak maakte de primeur bekend op haar site en merkte daarbij op: “De strafrechters en de gerechtsjurist hebben AI gebruikt als schrijfhulp bij het opstellen van een concept voor de strafmotivering. De bij deze strafzaak direct betrokkenen zijn meteen nadat de uitspraak is gedaan over het gebruik van AI en het uitgaan van het persbericht geïnformeerd.” OPENBARE AI-TOOL Het is niet bekend welke AI-tool de rechters en de griffier in deze zaak exact hebben gebruikt, maar wel dat het gaat om een openbare AI-tool. Daarom is men terughoudend te werk gegaan – er is slechts zeer beperkte zaakinformatie als input gegeven – en wordt het experiment niet zomaar herhaald. “De beperkte invoer van informatie in een openbaar AI-netwerk beperkt de effectiviteit van zulke toepassingen. Ook bestaat het risico dat er te veel informatie over de zaak op een te vroeg moment wordt gedeeld met de openbare AI, wat tot ethische en juridische complicaties kan leiden.” ENTHOUSIAST Ondanks alle risico’s, voorbehouden en beperkingen, zijn de betrokken rechters en gerechtsjurist zeer enthousiast over de ‘samenwerking’ met AI: “Het gebruik van AI heeft niet alleen geleid tot een versnelde opstelling van de strafmotivering, maar heeft ook geresulteerd in een duidelijke structuur en indeling.” De rechtbank benadrukt dat “de belangrijke kernwaarden van de Rechtspraak, in het bijzonder die van menselijke controle, transparantie en ethische waarborgen” bij de totstandkoming van de uitspraken steeds in het oog zijn gehouden. “Van groot belang daarbij is dat AI geen beslissingen heeft genomen, beslissingen heeft voorbereid en/of afwegingen heeft gemaakt.” PRIMEUR: AI HELPT RECHTERS MET SCHRIJVEN VAN VONNIS ‘ZOEK ALTERNATIEVEN VOOR ONBETROUWBAAR POST.NL’ Juristen zijn het zat dat steeds vaker brieven van de Rechtspraak te laat worden afgeleverd of ‘ergens in een zwart gat verdwijnen’. Is er een alternatief? Stop met PostNL. Die oproep plaatste universitair docent bestuursrecht Rens Koenraad (Tilburg University) op LinkedIn: de nationale postdienst is dermate onbetrouwbaar geworden dat de Rechtspraak – volgens hem – direct naar alternatieven moet zoeken. Het schuurt in de juridische wereld al langer over PostNL. In maart 2024 uitte advocaat-generaal Peter Wattel forse kritiek over ‘gebrekkige bezorging van aangetekende stukken’. De Nationale ombudsman waarschuwde dat steeds meer burgers daardoor in de problemen komen. Emeritus hoogleraar Leo Damen ging daar nog eens overheen in een annotatie bij een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State over onder meer postperikelen: “Het stelsel van rechtsbescherming lijdt onder deze problematiek”, aldus Damen. “Rechtsvervreemding van burgers die worden geconfronteerd met onnodig procederen over procederen, ondermijnt de rechtsstaat.” ALTERNATIEF ZOEKEN Volgens Koenraad moet dit alles voor de Rechtspraak aanleiding zijn om per direct op zoek te gaan naar een alternatief voor PostNL als instantie die belangrijke documenten zoals uitnodigingen, griffierechtnota’s en vonnissen bezorgt bij burgers, bedrijven en hun gemachtigden. Op LinkedIn krijgt hij veel bijval, bijvoorbeeld van advocaat Bart Boersma: “De problemen met PostNL onderschrijven wij volledig. Het portaal van rechtspraak.nl en het portaal van de Hoge Raad werken wat ons betreft prima. Dus zo snel mogelijk volledig digitaliseren.” Dat vindt ook advocaat Cornelis van der Sluis: “Gewoon lekker digitaal werken. Al dat papier schuiven is inmiddels echt niet meer nodig.” Digitaal werken lost maar een deel op, vindt advocaat Jan Wouter Alt: “Na indiening zal de wederpartij toch moeten worden opgeroepen. Dat kan dan het veiligste bij deurwaardersexploot.” Ook advocaat Jolande ter Avest heeft twijfels bij een volledige digitalisering: “Dat lost niet het probleem op tussen de Rechtspraak en de burger. Als ik zeker wil weten dat een poststuk de Rechtspraak bereikt, sturen we een koerier of brengen we het zelf. Duur, maar wel effectief.” (Michel Knapen)
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=