MR. 3 2025 / 25 arrest van de maand Blijft de Beemster van België? In Luxemburg diende een landjepik-zaak over het allerhollandste van het Hollandse: kaas. Mag je de kaas van andermans brood eten als er een gat in zit? Antwoord: hangt ervan af. door Jurjen Boorsma BLIJKBAAR IS DE COÖPERATIE BETER IN AMBACHTELIJKE KAAS DAN IN AMBACHTELIJKE CONTRACTEN MAKEN Deze ambachtelijke, unieke gele kaas werd door Albert Heijn tot de grensovergang Hazeldonk verkocht en door het Belgische Beevers Kaas in het mayonaiseland eronder. En in Luxemburg. Tot 2011. Dan rukt Albert Heijn op met supermarkten in België, terwijl Beevers in 1993 met de Beemsterse zuivelcoöperatie Cono een monopolie-overeenkomst heeft gesloten. De Eerste Slag bij Antwerpen vindt plaats (2021). Albert Heijn is afnemer van Cono in Nederland. Blijkbaar kunnen ze bij Cono beter kaas maken dan ambachtelijke contracten, want in het contract met Albert Heijn staat niet dat ze niet in België via hun supermarkten Beemsterkaas mogen verkopen en in het contract met Beevers Kaas staat niet dat Beevers contractueel beschermd wordt tegen kaasverkoop door andere bedrijven in België. Kortom: gatenkaas. STILZWIJGEND MONOPOLIE De Antwerpse rechter in eerste aanleg wijst daarom de eis van Beevers tegen Albert Heijn om de verkoop in België te staken af. Dit leidt tot de Tweede Slag bij Antwerpen (2022). In beroep probeert Beevers aan te tonen dat er wel degelijk een unieke, smedige afspraak was tussen Cono en alle afnemende bedrijven van Cono die erop neerkwam dat Cono het Belgoluxe monopolie zou hebben. Op zijn minst stilzwijgend. Albert Heijn, zo betogen de juridische legionairs van Beevers, is de enige van Cono’s klantbedrijven die aan dit soort landjepik doet. Dus was er eigenlijk een contractuele afspraak en dus ook bescherming. Het Antwerpse Hof van Beroep verwijst prejudicieel door naar het Hof van Justitie van de EU, dat afgelopen mei het Bestand van Luxemburg afkondigde Het landjepik zelf gaat al terug tot de Romeinse tijd. De Romeinen kwamen tweeduizend jaar geleden bij Lobith ons land binnen en pikten Germania Inferior af van de moerasmensen in de delta daarboven. Een eeuwenlange strijd volgde. De moerasmensen, die toen al verrassend goed konden voetballen (maar dit jaar even niet) heroverden in de zeventiende eeuw vanuit Amsterdam na tachtig jaar oorlog Maastricht tot en met Terneuzen. De Zonnekoning, stadhouder Willem III, Napoleon en koning Willem I schoven de grenzen heen en weer, maar het resultaat is nog steeds dat de kaaskoppen boven Roosendaal wonen, terwijl de beste mayonaise eronder gemaakt wordt. Dit had nog eeuwen goed kunnen gaan, ware het niet dat de moerasmensen Beemsterkaas uitvonden. Beemsterkaas is een sluw marketingconcept van een zuivelcorporatie die zijn kaas presenteert als ‘ambachtelijk’. Alles is ambachtelijk tegenwoordig, deze column is ambachtelijk, uw koffie is ambachtelijk en overal ter wereld vermoorden de beste militairen elkaar op ouderwets ambachtelijke wijze, volgens de eeuwenlange traditie die is doorgegeven van vader op zoon. Beemsterkaas heeft volgens zichzelf bovendien dat unieke, ‘smedige’(?) mondgevoel dat ik ook wel eens heb als Rotterdam of Eindhoven onterecht de voetbalcompetitie wint. (C‑581/23, 8 mei 2025, ECLI:EU:C: 2025:323). Kern: ja – monopolie-afspraken voor een bepaald grondgebied zijn toegestaan. Ja – afspraken om dat monopolie te respecteren kunnen worden afgeleid uit feitelijke handelingen. Stilzwijgend respecteren kan onder meer zo’n soort handeling zijn. Nee – het enkele feit dat alleen die ‘Ollanders van Heijn grensoverschrijdend bezig zijn is onvoldoende. Ja – het kan een begin zijn als er daarnaast verzoeken liggen van Cono aan al zijn afnemers om niet in België te verkopen en Cono die afspraak handhaaft. Verder gaat het Hof in op de termijn van inbreuk, voor als de rechter de schade moet bepalen. Dit alles zal leiden tot de Derde Slag van Antwerpen, waarin het Antwerpse Hof als feitenrechter zal moeten bepalen wie de baas is van Beemster in België. Iets van: dat een van de partijen er geen kaas van gegeten heeft? Iets snedigs? Een Waterloo? De slag om de grens is nog niet afgelopen. •
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=