MR. 3 2025 / 3 redactioneel Nadat eerder Femke Halsema (als parlementariër van GroenLinks) en de staatscommissie-Remkes pleitten voor toetsing aan de Grondwet door rechters of een constitutioneel hof, zetten de inmiddels demissionair minister Uitermark (Binnenlandse Zaken) en staatssecretaris Struycken (Justitie) het onderwerp opnieuw op de politieke agenda. In hun contourennota werkten ze twee concrete voorstellen uit het regeerprogramma verder uit: gedeeltelijke opheffing van het toetsingsverbod uit artikel 120 Grondwet (constitutionele toetsing door rechters) en de oprichting van een constitutioneel hof. Aan dat hof kunnen rechters vragen of een wet in overeenstemming is met de Grondwet. De bewindslieden wilden zo de rechtsbescherming van de burger verbeteren. Die kan nu al een beroep doen op het EVRM en het Europees Handvest, maar de Grondwet biedt op sommige punten meer bescherming, bijvoorbeeld als het gaat om het recht op een eerlijk proces. Bovendien komt de Grondwet door het voorstel meer tot leven, aldus de bewindslieden. Rechtsgeleerden noemen nog meer voordelen van constitutionele toetsing. Rechters kunnen steviger optreden tegen politiek falen. De Toeslagenaffaire had misschien voorkomen kunnen worden. En de discussie over het Urgenda-arrest was minder gepolariseerd geweest als een constitutioneel hof zich eerst had gebogen over de interpretatieruimte van de verplichtingen van de artikelen 2 en 8 EVRM. Een ander voordeel is dat door toetsing het besef van de Grondwet groeit, zegt hoogleraar Ingrid Leijten in een interview in deze editie van Mr., om eraan toe te voegen: “Vergeet ook niet: het EVRM kúnnen we opzeggen.” Tegen een constitutioneel hof bestaat weerstand onder rechtswetenschappers. Dat kan een politiek orgaan kan worden, omdat het parlement een rol heeft bij de benoeming van de leden van het hof. Voormalig president van de Hoge Raad Geert Corstens voorzag in een opiniestuk in het Nederlands Juristenblad onder meer een prestigestrijd tussen nationale hoogste gerechten. In een poll op Mr. Online noemden juristen onlangs het bezwaar dat ingewikkelde procedures juist averechts werken voor rechtsbescherming. Een constitutioneel hof maakt de rechtsstatelijke puzzel daarom waarschijnlijk nodeloos ingewikkeld. Voor toetsing door rechters valt meer te zeggen. Het is makkelijker inpasbaar in het huidig juridisch systeem, waarin rechters al gewend zijn om te toetsen aan verdragen, en kan een verrijking van onze rechtsstaat worden. Hopelijk zetten de opvolgers van Uitermark en Struycken het onderwerp ook op de agenda. Verrijking van de rechtsstaat MICHIEL VAN KLEEF managing editor (vankleef@mr-magazine.nl) Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. Het magazine verschijnt zes keer per jaar. Mr. heeft een website, www.mr-online.nl, en kent ook een wekelijkse nieuwsbrief. Informatie over abonnementen en adreswijzigingen: zie verderop onder Abonnementen en Adreswijzigingen. Redactieadres Donkere Spaarne 14 rd, 2011 JG Haarlem mail: redactie@mr-magazine.nl Redactie Michiel van Kleef (managing editor) mr. drs. Michel Knapen mr. Peter Louwerse mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur) drs. Christa Rompas (bureauredacteur) Vaste medewerkers mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand) mr. Alieke Bruins drs. Martijn Kroese mr. Sam Maasbommel mr. Henriette van Wermeskerken Fotografie Corbino, Chris van Houts, Geert Snoeijer Website www.mr-online.nl Uitgeverij Uitgeverij Mr. BV Donkere Spaarne 14 rd, 2011 JG Haarlem Charley Beerman (publisher) mail: uitgever@mr-magazine.nl Ontwerp & vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl Drukwerkinkoop en productiebegeleiding RVV/Grafisch, Almere Media-advies Bas van Wooning, 06 47731707 mail: bas@vanwooningmedia.nl Abonnementen Gratis voor alle als zodanig in Nederland werkende juristen en wo-studen- ten rechten. Ga hiervoor naar: www.mr-online.nl/abonneren Adreswijzigingen en opzeggingen www.mr-online.nl/abonneren Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd. ISSN 1388-3372 Copyright Uitgeverij Mr. BV 2025
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=