MR. 4 2025 / 105 KAN DAT ALLEMAAL ZOMAAR? Ongrondwettelijk van jurist Kenneth Manusama gaat over de rol van het Amerikaanse Hooggerechtshof. Raadsheer Bart Stapert, die lange tijd in de Verenigde Staten woonde, las het boek. Hij noemt het een goed startpunt voor wie meer wil weten om de juridische kanten van het nieuws in deze tijden van Trump te kunnen duiden. door Bart Stapert Sinds het heraantreden van Donald Trump als president van de Verenigde Staten is er een dagelijkse stroom van berichten over allerlei acties die hij eigenstandig lijkt te kunnen doen. Vanaf zijn inauguratie volgde een ongeëvenaarde stroom van presidentiële decreten (executive orders) op een breed scala aan beleidsterreinen. Zo kreeg Elon Musk (inmiddels uit de gratie van de president) de bevoegdheid om duizenden federale ambtenaren te ontslaan en werd van de ene op de andere dag een heel departement (van onderwijs) afgeschaft. Dagelijks vinden door het hele land agressieve aanhoudingen plaats van vermeende illegalen die deels in een overhaast uit de grond gestampte gevangenis (Alligator Alcatraz) worden gehuisvest. In reactie op protesten tegen die aanhoudingen werd door de president besloten om het leger in te zetten, zowel in Californië als ook in Washington D.C. En Trump is nog maar net een half jaar bezig. Het lijkt daadkrachtig, maar als jurist vraag je je dan toch af of dit allemaal zo maar kan. Heeft Trump de bevoegdheid om deze maatregelen te nemen? Laat het Congres dit allemaal zomaar toe? En ook, waar is de rechterlijke macht gebleven? Wordt de macht van de president niet door rechters begrensd? In zijn nieuwste boek probeert Kenneth Manusama een deel van een antwoord op die vragen te geven. In 150 pagina’s geeft hij een inkijkje in de rol van het hooggerechtshof (Supreme Court) in het Amerikaanse grondwettelijk systeem. Daarbij besteedt hij aandacht aan de samenstelling en de manier van werken van het hof en probeert hij een deel van wat weleens wordt genoemd de mystiek van The Nine te belichten. Daarnaast beschrijft hij summier het inhoudelijke kader dat het Supreme Court in de loop van zijn bestaan heeft ontwikkeld. Centraal daarbij staat de constitutionele toetsing, het min of meer zelf afgekondigde recht van het Supreme Court om niet alleen wetten, maar ook de uitvoering van overheidsbeleid te kunnen toetsen aan grondwettelijke normen. GEEN HANDBOEK STAATSRECHT Het boek is geen handboek staatsrecht, maar Manusama weet de belangrijkste onderwerpen duidelijk uit te leggen. Het is vlot geschreven en ondanks de tamelijk hoge informatiedichtheid leest het makkelijk weg. Enige voorkennis is wellicht handig, maar als die ontbreekt is het boek in ieder geval een duidelijke uitnodiging om verder te zoeken naar meer achtergrondinformatie. Het boek is een goed startpunt voor iedereen die iets meer wil weten om het nieuws uit de VS te kunnen duiden. Natuurlijk betekent de beperkte omvang ook dat veel niet aan bod komt. Zo is het boek wel erg beschrijvend en zou iets meer analyse, bijvoorbeeld ook rechtsvergelijkend, op onderdelen het nodige hebben toegevoegd. Daarnaast ligt de focus vooral op het Supreme Court als hoogste college, terwijl een groot deel van de juridische strijd (de zogenaamde lawfare) in de lagere federale rechtbanken wordt gevoerd en amper de top van de piramide bereikt. Dat paste niet in dit boek, maar is wel een aanmoediging om na het boek van Manusama verder door te lezen. • BART STAPERT is senior raadsheer bij het Gerechtshof Den Haag, was lang advocaat in de Verenigde Staten en doceert over Amerikaans (constitutioneel en straf)recht. BEKNOPT, VLOT GESCHREVEN IETS TE BESCHRIJVEND * * * * * Kenneth Manusama, Ongrondwettelijk: over de cruciale rol van het Hooggerechtshof in Amerika – en daarbuiten, Uitgeverij Thomas Rap lezen
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=