Mr. magazine voor juristen nachtkastje Wat leest Jasper Stek (deken Amsterdam)? 55 WWW.MR-ONLINE.NL • JAARGANG 21 • NUMMER 6 • DECEMBER 2025 PODCAST 'RECHT DOEN' burgers milder dan de rechter GOUDEN PEER Dirk Visser beste IE-jurist NGB-LUSTRUM hoe digitaal volwassen is de bedrijfsjurist? Shirin Milani (Gerechtshof Amsterdam): ‘De persoon van de rechter kan het verschil maken’ recensent Rosa Jansen (Slachtofferhulp Nederland) 51
Hoe volledig is uw grip op het fusie- en overnameproces? Volg de verdiepingscursus Overnamepraktijk Meer info en aanmelden: cpo.nl Datum en tijd dinsdag 7 april 2026 van 13:30 uur tot 18:00 uur dinsdag 14 april 2026 van 13:30 uur tot 18:00 uur Locatie Aristo meeting center Utrecht CS Punten 8 PO-punten NOvA, KNB Vragen waarop u onder meer antwoord krijgt: Wat zijn valkuilen en risico’s waardoor een bedrijf te hoog of te laag gewaardeerd wordt? Hoe kunt u de economische risico’s die volgen uit een waardering borgen in de transactiedocumentatie? Hoe moet u omgaan met een dataroom en marktgevoelige informatie? Wat te doen met afspraken over variabele koopsom? Welke vragen moet u in een overnameproces stellen? Kunt u onder tijdsdruk snel schakelen bij een overname? Als juridisch adviseur wordt u vaak pas laat betrokken. De tweedaagse verdiepingscursus ‘Overnamepraktijk: van intentie tot transactie’ helpt u om voorbereid te zijn op álle fasen van het overnameproces, van waardering tot claims achteraf. Met oplossingen die u direct kunt toepassen in uw praktijk als advocaat, notaris of bedrijfsjurist.
MR. 6 2025 / 3 redactioneel De uitgever en ik hebben de afgelopen periode uitgebreid gekeken naar de toekomst van Mr. In ons jubileumnummer van afgelopen september (20 jaar Mr.) kondigden we al aan dat is besloten tot de invoering van een betaald abonnement voor Mr. De aanleiding hiervoor is drieledig. De kosten voor productie, dus papier, drukken en verzenden, zijn de afgelopen jaren exponentieel gestegen. Hetzelfde geldt voor de redactie. We maken steeds meer online nieuws en steeds meer nieuwsbrieven. Dat vereist structurele investeringen in de redactie. Ten slotte willen de komende jaren de lezers nog meer verdieping bieden door de introductie van digitale specials over voor juristen relevante thema’s. Onze special over kunstmatige intelligentie (AI) die dit najaar verscheen, is daar een voorbeeld van. Er komen twee abonnementsvormen: een totaalabonnement, dat zowel het papieren tijdschrift als het digitale magazine omvat, en een digitaal abonnement voor wie het magazine uitsluitend online leest. De website en onze nieuwsbrieven blijven voorlopig vrij toegankelijk. Voor studenten introduceren we een studentenabonnement tegen een zeer gereduceerde prijs en datzelfde geldt voor het startersabonnement, speciaal voor nieuwe advocaat-stagiairs en andere juristen die een ‘on the job’-opleiding volgen. Nieuwe abonnees betalen vanaf nu volgens dit nieuwe model. Bestaande abonnees zullen wij het komende jaar geleidelijk benaderen om op een zorgvuldige manier de overgang mogelijk te maken. Er komen kortingen voor leden van beroeps- en specialisatieverenigingen. Dat heeft twee redenen: enerzijds willen we de drempel zo laag mogelijk houden, anderzijds gaan we ervan uit dat de verenigingen ruchtbaarheid geven aan deze optie. Met het Nederlands Genootschap van Bedrijfsjuristen (NGB) zijn wij deze vorm van samenwerking al aangegaan en we hopen dat meer organisaties zullen volgen. Bestuursleden van verenigingen kunnen zich bij ons melden om een vergelijkbare regeling te bespreken. Met deze stappen willen wij een stevige basis leggen voor de komende jaren. Mr. kan alleen blijven duiden, verdiepen en verbinden als de journalistieke en commerciële fundamenten solide blijven. We bouwen voort op een reputatie die in twee decennia zorgvuldig is opgebouwd en hopen die met dit nieuwe model verder uit te bouwen en te versterken. We rekenen erop dat onze lezers, die ons al zo lang volgen, hier begrip voor hebben en ons blijven steunen in deze nieuwe fase. De komende periode benaderen wij iedereen persoonlijk. Uiteraard kunt u zich via onze website vanaf nu al aanmelden als betalend abonnee. Mr. en de toekomst Mr. is hét onafhankelijk magazine voor juristen. Het bericht, belicht en becommentarieert actuele zaken in de juridische wereld. Het magazine verschijnt zes keer per jaar. Mr. heeft een website, www.mr-online.nl, en kent verschillende nieuwsbrieven. Informatie over abonnementen en adreswijzigingen: zie verderop onder Abonnementen en Adreswijzigingen. Redactieadres Donkere Spaarne 14 rd 2011 JG Haarlem mail: redactie@mr-magazine.nl Redactie Michiel van Kleef (managing editor) mr. drs. Michel Knapen drs. Martijn Kroese mr. Peter Louwerse mr. Karen Rijlaarsdam (eindredacteur) drs. Christa Rompas (bureauredacteur) Vaste medewerkers mr. Jurjen Boorsma (Arrest van de maand) mr. Sam Maasbommel mr. Henriette van Wermeskerken Fotografie Chris van Houts, Geert Snoeijer Website www.mr-online.nl Uitgeverij Uitgeverij Mr. BV Donkere Spaarne 14 rd 2011 JG Haarlem Charley Beerman (publisher) mail: uitgever@mr-magazine.nl Ontwerp & vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl Drukwerkinkoop en productiebegeleiding RVV/Grafisch, Almere Media-advies Bas van Wooning, 06 47731707 mail: media-advies@mr-magazine.nl Abonnementen www.mr-online.nl/abonneren Adreswijzigingen en opzeggingen www.mr-online.nl/abonneren Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd. ISSN 1388-3372 Copyright Uitgeverij Mr. BV 2025 MICHIEL VAN KLEEF managing editor (vankleef@mr-magazine.nl)
Ga naar autoriteitpersoonsgegevens.nl/werkenbij Overal wordt er om je gegevens gevraagd Maar wat gebeurt er met die data? De Autoriteit Persoonsgegevens zoekt privacybeschermers Van inloggen met een Face ID en je locatie delen, tot je account verifiëren met je identiteitskaart. Technologische ontwikkelingen zijn vaak bedoeld om ons te beschermen. Maar sta je er weleens bij stil wat de gevolgen zijn voor je privacy?
MR. 6 2025 / 5 mr. 6 2025 Interview Shirin Milani 18 Bijdragen aan een rechtvaardige samenleving loopt als een rode draad door haar leven, blijkt uit een gesprek met raadsheer Shirin Milani (Gerechtshof Amsterdam). Ze vertelt ook over het Bahá’í-geloof, waar ze inspiratie uit put. NGB-congres 26 Een van de onderwerpen tijdens het lustrumcongres van het NGB was de technologische innovatie in de juridische sector. Mr. sprak erover met twee bedrijfsjuristen en twee congressprekers. Podcast ‘Recht doen’ 44 In de podcast ‘Recht doen’, die mede wordt gefinancierd door de rechtbanken Den Haag en Rotterdam, blijken burgers milder te oordelen over strafzaken dan rechters. Groeten uit Singapore 48 Marjolein van Leeuwen, Jesse Hartgring en Lucas Bloemers (JPR advocaten) woonden de najaarsconferentie van de International Practice Group in Singapore bij en schrijven over hun ervaringen. DECEMBER Gouden Peer IE-recht De Gouden Peer intellectueel eigendomsrecht gaat naar Dirk Visser, hoogleraar aan de Universiteit Leiden en advocaat bij Visser Schaap & Kreijger. 32 18 39 Nieuws 6 KORTE BERICHTEN, over onder meer de juristen in de nieuwe Tweede Kamer, naam geschorste advocaat tien jaar op lijst, Hoge Raad snel klaar met zaak over zes euro en de nieuwe legaltechrubriek op Mr. Online 11 MEESTERS VAN DE WEEK 14 BETER WERK, met onder meer personalia en de arbeidsthermometer Column 25 ARREST VAN DE MAAND Niks malle Eppie Rubrieken 39 MURAAL Het onderkomen van Law & Pepper Advocaten in Eindhoven Subsidiair 51 LEZEN recensies door Rosa Jansen (Slachtofferhulp Nederland) en Hendrik Kaptein (Universiteit Leiden) 55 NACHTKASTJE Wat leest de Amsterdamse deken Jasper Stek? 57 NETWERKEN Twee jubilea: het NGB bestaat 95 jaar, de Grotius Academie 40 jaar “Strafrecht grijpt me omdat er zoveel op het spel staat” SHIRIN MILANI 2025
6 / Mr. 6 2025 nieuws TRENDBREUK: AANTAL JURISTEN TWEEDE KAMER STIJGT WEER in Leiden en Amsterdam en werkte als wetgevingsjurist op verschillende ministeries. Songül Mutluer is al geruime tijd justitiewoordvoerder, eerst van de PvdA en nu voor de gezamenlijke fractie. Hanneke Steen-Klok, Henri Bontenbals running mate, studeerde af in de juridische bestuurswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen en deed later een master privaat- en strafrecht aan de Open Universiteit. Fiscaal en financieel jurist Jeltje Straatman was tijdens haar opleiding in Tilburg actief in een rechtswinkel en was advocaat bij Stibbe te Amsterdam. JA21 neemt één jurist mee in de persoon van Geert Coster, hiervoor vijftien jaar lang advocaat bij de Vereniging van Effectenbezitters en daarvoor bij Allen & Overy en NautaDutilh. HOOG JURISTENGEHALTE Namens Forum voor Democratie zitten Thierry Baudet en Gideon van Meijeren weer in de Kamerbankjes. De BBB heeft oud-advocate Mona Keijzer, terwijl bij DENK fiscalist Ismail el Abassi zijn Kamerzetel behoudt. De ChristenUnie (drie zetels) heeft met Mirjam Bikker en oud-advocaat Don Ceder een hoog juristengehalte. De SGP heeft Diederik van Dijk in huis. De SP zal na elf jaar moeten wennen aan de afwezigheid van Michiel van Nispen, een man die in al die tijd het juridisch-politieke handwerk niet heeft geschuwd, onder meer als voorvechter van de sociale advocatuur en toegang tot het recht. Andere partijen die geen jurist in de gelederen (meer) hebben zijn de Partij voor de Dieren, Volt en 50PLUS. Maar laten we niettemin positief kijken naar de Kamer als geheel: de kennis van wet en recht zit weer in de lift in ’s lands belangrijkste vergaderzaal. (Sam Maasbommel) CORRECTIE In het artikel ‘AI niet meer weg te denken uit de juridische sector’ in het vorige nummer van Mr. werd de indruk gewekt dat Tilburg Law School het gebruik van AI wil verbieden. Dat klopt niet, integendeel: de juridische faculteit in Tilburg is juist volop bezig met het ontwikkelen van beleid op het gebied van AI. Het aantal juristen in de nieuwe Tweede Kamer is gestegen naar 30, blijkt uit een telling van Mr. Dat zijn er maar liefst acht meer dan na de vorige verkiezingen. Grootste juristenleverancier is D66. De afgelopen jaren inventariseerde Mr. het aantal juristen in het parlement en nam een gestaag dalende trend waar: van 26 (2017) naar 25 (2021) naar 22 (2023). Nu schiet het weer omhoog: in de nieuwe Kamer zitten 30 parlementariërs met een juridische achtergrond, ruim een vijfde van het totaal. Handig, want enige kennis van het recht is geen overbodige luxe voor Tweede Kamerleden. Naast het controleren van de regering treden zij immers ook op als medewetgever. JURISTENPARTIJ D66, dat ook wel de naam heeft een ‘juristenpartij’ te zijn, levert zeven juristen. Jan Paternotte en Joost Sneller delen een vergelijkbare achtergrond met een combinatie van internationale betrekkingen en rechten. Mpanzu Bamenga begon op de mavo, om uiteindelijk Europees vreemdelingen- en asielrecht te studeren in Brussel en Nederlands recht in Nijmegen. Fatimazhra Belhirch, die overstapt vanuit de Eerste Kamer, stond aan het hoofd van de Stichting voor Vluchtelingen-Studenten UAF en werkte eerder op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Andere nieuwe D66-juristen zijn Nathalie van Berkel, tot voor kort bestuurder van het UWV, fiscalist Robert van Asten en staats- en bestuursrechtjurist Koen Castelein. De fractie van de PVV, waarbij ‘rechtsstaat’ toch niet de eerste associatie is, doet een aardige duit in het zakje met zes juristen. Nieuwkomer Shanna Schilder studeerde af in het strafrecht aan de Vrije Universiteit en was afdelingshoofd op het ministerie van Planning en Bestuur op Curaçao. Ook nieuw is Annelotte Lammers, die jurist bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst was. Andere juristen zijn Gidi Markuszower, Vicky Maeijer (onbekend is hoe het staat met de nieuwe afstudeerscriptie die ze zou gaan schrijven nadat de oorspronkelijke door de Erasmus Universiteit ongeldig werd verklaard wegens plagiaat), Marina Vondeling en oudgediende Raymond de Roon, eerder advocaat-generaal, officier van justitie en wetgevingsjurist. DUNGEZAAID De VVD komt met vijf juristen. Vincent Karremans (minister van Economische Zaken in het demissionaire kabinet) studeerde ondernemingsrecht en fiscale economie. Wendy van Eijk combineerde fiscale economie met Europees belastingrecht. Ulysse Ellian, oud-advocaat en de afgelopen jaren VVD- justitiewoordvoerder, gaat op voor nog een rondje in de Kamer, net als voormalig rijksambtenaar Ingrid Michon-Derkzen. Een nieuw juridisch gezicht bij de liberalen is Björn Schutz, die onder meer advocaat en bedrijfjurist was. In de Tweede Kamerfractie van GroenLinksPvdA zijn juristen dungezaaid. Debutant Ani Zalinyan studeerde staats- en bestuursrecht
MR. 6 2025 / 7 Ga voor actueel juridisch nieuws en uitgebreidere versies van deze berichten naar www.mr-online.nl nieuws Geschorste advocaten komen op een openbare lijst die de Nederlandse Orde van Advocaten op haar website publiceert. Maar wat als een geschorste advocaat zich van het tableau laat schrappen? Dan blijft die naam gewoon op de lijst, oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak. Nadat een advocaat in augustus 2020 was geschorst, nam de secretaris van de algemene raad van de NOvA diens naam op in een openbare lijst van geschorste en geschrapte advocaten. Die lijst staat op de website van de NOvA. Omdat de advocaat zich op eigen verzoek van het tableau liet schrappen, wilde hij van die lijst af. Hij werkte immers niet meer als advocaat. Maar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State houdt dat tegen. VERTROUWEN HERSTELLEN De ex-advocaat had meer dan vijf jaar in strijd gehandeld met de Wwft, de Verordening op de administratie en de financiële integriteit en de gedragsregels voor advocaten. Hij was ook tuchtrechter; juist van hem mocht daarom worden verwacht dat hij een scherp oog had voor de kernwaarden van de advocatuur. De Afdeling oordeelt dan ook dat het gepubliceerd houden van de persoonsgegevens van de ex-advocaat op de lijst nodig is om het vertrouwen in de integriteit van de advocatuur te herstellen en voor de zuiverende werking binnen de beroepsgroep – ook al is dat een inbreuk op het privéleven van de man. Die doelen kunnen niet op een andere, voor de ex-advocaat minder nadelige wijze worden verwezenlijkt. De Afdeling is het ook met de rechtbank Midden-Nederland eens dat de belangen van de ex-advocaat niet opwegen tegen de belangen van het gepubliceerd houden van zijn gegevens gedurende tien jaar. Dat journalisten en anderen daarvan weet kunnen hebben is voor hem nadelig, maar is nu eenmaal noodzakelijk voor de vervulling van een taak van algemeen belang. (Michel Knapen) NAAM GESCHORSTE ADVOCAAT TIEN JAAR OP OPENBARE LIJST MEER AANDACHT VOOR LEGAL TECH: ‘ESSENTIEEL VOOR DE MODERNE JURIST’ Technologische innovatie is een hot item in de juridische sector. Ook Mr. besteedt hier regelmatig aandacht aan. Zo verscheen in oktober een AIspecial en werd op Mr. Online onlangs een nieuwe rubriek gelanceerd: Legal tech. Redacteur Martijn Kroese sprak met acht juristen die een geheel eigen visie op het onderwerp AI hebben. Voorvechters, pioniers – maar ook critici. Deze interviews, die eerder werden gepubliceerd op Mr. Online, zijn gebundeld in een digitale special. In de rubriek Legal tech zijn nieuwsberichten te vinden op het gebied van digitalisering, innovatie en AIgebruik in de juridische sector. Ook delen experts de laatste inzichten over nieuwe ontwikkelingen op het gebied van legal tech. AI-PARADOX Vaste columnisten van Legal tech zijn Elgar Weijtmans (HVG Law), Mark Zijlstra (ICTRecht) en Ilona van de Kooi (TU Delft). “Het vak van jurist is al jaren aan verandering onderhevig”, zegt Zijlstra over het belang van de nieuwe rubriek. “Naast inhoudelijke kennis worden andere vaardigheden steeds belangrijker. Beschikbare technologie speelt hierbij een beslissende rol. Begrip van technologie is dan ook essentieel voor de moderne jurist.” Weijtmans ging in zijn eerste column in op de ‘AI- paradox’: eerst tijd moeten vrijmaken om je het toepassen van AI eigen te maken, voor je er tijdwinst mee kunt boeken. Zijlstra schreef over AI in het onderwijs, een onderwerp waarover flink wordt gedebatteerd. En Van de Kooi deed onder de titel ‘De AIschaamte voorbij’ een bekentenis: ze omarmt AI, maar tegelijkertijd schaamt ze zich daar soms voor, vanwege de morele en juridische vragen die het gebruik van technologie steeds vaker oproept. In de rubriek is ook plaats voor gastbijdragen, zoals een interview met raadsheer Manuella van der Put door podcastmaker Hidde Bruinsma. Zij spraken over gebruik van AI door de Rechtspraak. De AI-special bekijken? Scan de QR-code.
AI voor juristen: de stille kracht die ondersteunt Razendsnel twee contractversies vergelijken. Binnen seconden een specifieke passage uit een dossier terugvinden. Of dankzij slimme zoekfuncties direct de juiste argumenten paraat hebben tijdens een overleg. Dat is geen toekomstmuziek meer, dat is wat AI vandaag al mogelijk maakt. Niet als vervanger, maar als digitale assistent die ondersteunt bij analyse, structuur en voorbereiding, zonder de controle uit handen te nemen. De menselijke interpretatie — jouw vakmanschap — blijft leidend. Een voorbeeld uit de praktijk Je krijgt een verzoek om een huurcontract te herzien. Met AI kun je in één klik de verschillen met de vorige versie bekijken, inclusief gemarkeerde wijzigingen in bepalingen over opzegtermijnen of onderhoudsplicht. Jij bepaalt wat blijft en wat verandert: AI helpt alleen sneller te zien waar het om draait. “Meer ruimte voor inhoud, strategie en cliëntcontact.” De kracht van AI zit in de onzichtbare ondersteuning. Het draait op de achtergrond mee en versterkt bestaande processen, zonder extra complexiteit toe te voegen. ¥ Minder administratief werk en dubbele handelingen. ¥ Sneller toegang tot relevante informatie. ¥ Minder kans op fouten door automatische ondersteuning. ¥ Meer overzicht in lopende dossiers. ¥ Efficiëntere communicatie richting cliënten. ¥ Helpt tijd winnen, zonder in te leveren op controle of kwaliteit. Slimme ondersteuning binnen een vertrouwde omgeving Wil je minder tijd kwijt zijn aan administratieve taken, meer overzicht in je dossiers en sneller kunnen schakelen met cliënten? BaseNeQXt combineert dossierbeheer, tijdschrijven, facturatie en communicatie met slimme AIassistentie die het werk veiliger en efficiënter maakt. Het resultaat
MR. 6 2025 / 9 nieuws Wie een idee heeft om het notariaat toegankelijker te maken of het beroep aantrekkelijker te maken, kan sinds kort subsidie aanvragen bij de Stichting Connie Bletz, genoemd naar de eerste vrouwelijke notaris. “De stichting stelt financiering beschikbaar voor projecten die het notariaat vooruithelpen”, vertelt notaris Nadir Trabelsi (Uniq Notariaat), penningmeester van het bestuur. “Denk aan initiatieven voor een betere toegang tot de notaris voor verschillende doelgroepen, of aan projecten die leiden tot vernieuwing in onderwijs en wetenschap of die het beroep aantrekkelijker maken.” De stichting heeft jaarlijks 800.000 euro te verdelen. Haar vermogen is afkomstig van het notarieel Voorzieningsfonds. Omdat dat zijn oorspronkelijke functie heeft verloren is een nieuwe stichting opgericht. Trabelsi: “Er is een paar miljoen in kas. Het is een potje dat uiteindelijk opraakt, de gedachte is dat we daar een jaar of tien over doen.” VERHITTE DISCUSSIE Constance Henriette Arendina Bletz werd, na twintig jaar als kandidaatnotaris, op 7 februari 1947 als eerste vrouwelijke notaris opgenomen in de Broederschap van Notarissen in Nederland. Daar was een lange en verhitte discussie aan voorafgegaan. Bletz zag haar benoeming als “een nieuwe mijlpaal op de weg der vrouwenemancipatie”. (Karen Rijlaarsdam) Bij toeval vond ‘cyberlawyer’ Jurjen Boorsma het (reeds gedigitaliseerde) originele vonnis uit 1619 waarin Hugo de Groot tot levenslang werd veroordeeld. Hij vertaalde het naar modern Nederlands. Boorsma spreekt van een ‘juridisch archeologische vondst’. Het vonnis en de processtukken zijn na 1619 gearchiveerd, maar ook weer zoekgeraakt. In de negentiende eeuw hebben historici de meeste verhoren, de tenlastelegging en het vonnis samen met aantekeningen van De Groot weer teruggevonden. De originelen liggen in het Rijksarchief. In 1871 bracht het Historisch Genootschap Utrecht een bundel uit met alle bekende processtukken. “Dat boekje is door Google Books gedigitaliseerd”, schrijft Boorsma, “en dat vond ik toevallig terug.” ‘EEUWIGE GEVANGENISSE’ Boorsma heeft het zeventiende-eeuwse Nederlands, “met nooit eindigende zinnen”, iets bijgeschaafd om het voor hedendaagse juristen begrijpelijk te maken. Hij heeft de tekst (te vinden via zijn LinkedIn-pagina) voorzien van historische noten, zodat de lezer de context van de veroordeling begrijpt. De Groot werd beschuldigd van hoogverraad. Daarom zat deze jurist, schrijver en advocaat ‘tot een eeuwige gevangenisse’ in slot Loevestein. (Michel Knapen) SUBSIDIEPOT VERNOEMD NAAR DE EERSTE VROUWELIJKE NOTARIS VONNIS HUGO DE GROOT IN MODERN NEDERLANDS HOGE RAAD IS SNEL KLAAR MET CASSATIEZAAK OVER ZES EURO niet dat de verdachte voldoende belang heeft bij vernietiging van de uitspraak van het hof.” De verdachte zal dan ook het hele door het gerechtshof bepaalde bedrag moeten voldoen, inclusief de te veel berekende zes euro. (Martijn Kroese) Bij het toekennen van een schadevergoeding aan een slachtoffer van openlijke geweldpleging maakte het gerechtshof ‘sHertogenbosch een klein rekenfoutje: de vergoeding viel daarom zes euro hoger uit. Klein detail? Wellicht, maar reden genoeg voor de verdachte om in cassatie te gaan. Oorspronkelijk ging het om een mishandelingszaak uit 2022. De destijds twintigjarige verdachte sloeg, samen met enkele medeplegers, in mei van dat jaar een slachtoffer van zijn scooter, trapte hem tegen zijn hoofd en lichaam en vernielde de scooter. Zowel in eerste aanleg als bij het hof werd de man daarvoor veroordeeld, waarbij het slachtoffer een schadevergoeding kreeg toegekend. Gezien de grote medische, psychische én materiële impact was die niet mals: 26.368 euro en 72 cent. De raadsheren van het hof vergisten zich echter bij het optellen van alle schadeposten, en kwamen tot een iets te hoog totaalbedrag: 26.374 euro en 72 cent. Ondanks het minimale verschil diende de advocaat van de verdachte een cassatieverzoek in. TE GERING FINANCIEEL BELANG De procureur-generaal adviseerde in zijn conclusie om de schadevergoeding te wijzigen, maar de Hoge Raad denkt daar anders over. “Op grond van artikel 80a lid 1 van de Wet op de rechterlijke organisatie kan de Hoge Raad het cassatieberoep niet-ontvankelijk verklaren op grond van onder meer de omstandigheid dat de partij die dat beroep heeft ingesteld klaarblijkelijk onvoldoende belang heeft bij het cassatieberoep”, schrijven de raadsheren in hun opmerkelijk korte arrest. “Zo’n omstandigheid kan zich voordoen in geval van een ‘te gering financieel belang’. Tegen deze achtergrond blijkt FOTO: STICHTING CONNIE BLETZ
TROTS OP 30 JAAR PLOUM PLOUM | ROTTERDAM LAW FIRM AL 30 JAAR SCHERP AAN JE ZIJDE Dertig jaar geleden begonnen in Rotterdam met zeven advocaten en een helder idee: verstand van zaken is meer dan juridische kennis. Vandaag zijn we het grootste onafhankelijke advocaten- en notarissenkantoor van Rotterdam. We staan naast ondernemers. Net als onze panter, onze identiteit: krachtig, betrokken en altijd vooruitdenkend. BEDANKT VOOR 30 MOOIE JAREN. WE ZIJN NOG MAAR NET BEGONNEN.
MR. 6 2025 / 11 Dit is een selectie van de uitspraken die de meesters van de week deden op www.mr-online.nl. meesters van de week “Wereldkampioen worden met het notariselftal natuurlijk!” 27 OKTOBER EWOUT JANSEN Cassatieadvocaat en cabaretier Ewout Jansen (Voetnoot Advocatuur) was betrokken bij de ontwikkeling van de AfvalWijzer, een stemhulp die twijfelende kiezers helpt bij het vinden van de politieke partij die past bij hun waarden en idealen. Als je ‘afvalwijzer’ googlet, kom je terecht bij gemeenten die uitleggen wanneer het huisvuil wordt opgehaald. Is de naam van uw stemhulp wel goed gekozen? “Er doen 27 partijen mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. Dat is voor twijfelende kiezers onoverzichtelijk. De naam verwijst naar het wegstrepen van partijen. Partijen die afvallen, verdwijnen. Orde in de chaos vonden de gebruikers aantrekkelijk. Daarom kwam dat element in de naam. Ons doel is om mensen te laten stemmen op basis van wat ze écht belangrijk vinden en dat is dus niet op een leuke smoel in een stom tv-programma. (...) Maar ik hoor inderdaad vaker dat het een slechte naam is; vooral voor de vindbaarheid op Google. We overwegen intussen zelfs een nieuwe naam.” 13 OKTOBER REMCO VRINZEN Remco Vrinzen (jurist bij de Omgevingsdienst Brabant Noord) is sinds kort vicevoorzitter van de Actiecommissie Limburgse taal, een adviesorgaan van de Provincie Limburg. U gaat zich binnen de commissie bezighouden met het Limburgs in het gemeentehuis. Wat behelst dat? “Wij zullen een advies uitbrengen over de (on)mogelijkheden van het Limburgs in het gemeentehuis. Denk hierbij aan het mondeling gebruik bij de balie of in de raadszaal, maar ook het schriftelijk kunnen aanvragen van een vergunning. Hierbij komen juridische vraagstukken kijken, zoals artikel 2:6 Algemene wet bestuursrecht, dat het Nederlands in principe toewijst als taal van bestuursorganen, maar ook praktische vraagstukken, zoals hoe om te gaan met de verschillende schrijfwijzen per dialect.” Gaat u ook adviseren over Limburgs in de rechtszaal? “Ook de juridische autoriteiten worden behandeld. Rechtsprekende instanties zijn geen bestuursorganen, waardoor zich het bovenstaande probleem niet voordoet. Maar je moet wel een oplossing paraat hebben voor niet-Limburgssprekende rechters of documenten die vertaling behoeven. Een blik op de Wet gebruik Friese taal en de onderliggende wetsgeschiedenis biedt daarvoor veel inzichten.” 20 OKTOBER RAFAÈL TOTEV Kandidaat-notaris Rafaèl Totev (Lexence) is aanvoerder van het Nederlands notariselftal. De ploeg werd onlangs tweede bij een vierlandentoernooi in het Roemeense Boekarest. Heeft u naast de wedstrijden ook nog nader kennis kunnen maken met de voetballende notarissen uit de andere landen? “Ja, er waren verschillende activeiteiten naast het voetbal waar we elkaar hebben gesproken. Dat maakt het notarisvoetbal wat mij betreft tot iets unieks in onze beroepsgroep; het grootste gedeelte van het notariaat komt over het algemeen niet of zeer zelden in contact met collega’s van over de grens. Wat tijdens de gesprekken voornamelijk opviel is dat de notariële praktijk in de andere landen die meededen – Polen, Roemenië en Slowakije – toch op veel vlakken van de onze verschilt.” Wat staat er op uw bucketlist? MEESTERS VAN DE WEEK Remco Vrinzen Rafaèl Totev Ewout Jansen Lianne Wijntjens 3 NOVEMBER LIANNE WIJNTJENS Lianne Wijntjens is per 1 november benoemd tot hoogleraar aansprakelijkheidsrecht bij de faculteit Rechtswetenschappen van de Open Universiteit. U wilt onderzoek gaan doen naar de niet-financiële belangen in het privaatrecht. Waarom gaat uw belangstelling daarnaar uit? “Omdat benadeelden en andere betrokkenen keer op keer aangeven hier veel belang aan te hechten. Dit motiveert mij om bij te dragen aan kennis over hoe juridische systemen kunnen wor-
cms.law Ben ik niet te uitgesproken om Zuidas-advocaat te zijn? Of te vriendelijk? Of te vrijgevochten? Het antwoord is waarschijnlijk nee. Bij CMS kennen we de persoonlijke vragen van juristen, zoals Ramesh. Hier wacht je geen keurslijf maar krijg je in een team van enthousiaste vakmensen de ruimte om jezelf te ontwikkelen. En om onze cliënten op jouw manier terzijde te staan bij hun complexe vraagstukken. Bij CMS werken 6.300 juristen in meer dan 45 landen, waaronder in Nederland op de Zuidas. Ben jij ambitieus en scherpzinnig? Kijk, ook bij twijfel, op cms.law. Ben ik te uitgesproken om Zuidas-advocaat te zijn?
MR. 6 2025 / 13 meesters van de week KENT U EEN POTENTIËLE MEESTER VAN DE WEEK? MAIL ONS! INFO@MR-MAGAZINE.NL den ingericht, zodat tegemoet wordt gekomen aan een breder scala aan menselijke belangen en behoeften. Mijn visie is dat het recht moet worden ingericht en toegepast ten behoeve van de gebruikers en het oplossen van hun problemen.” 10 NOVEMBER SABINE IMDAHL Familierechtadvocaat Sabine Imdahl (DAS) is oprichter van Counselr: een platform dat expats koppelt aan meertalige advocaten. Waarom is het belangrijk dat mensen in Nederland die de Nederlandse taal niet (goed) machtig zijn juridische ondersteuning kunnen krijgen in hun eigen taal? “Omdat recht pas toegankelijk is als je het kunt begrijpen. Expats zijn hoogopgeleid en hebben voldoende financiële middelen om een advocaat in te schakelen, maar spreken meestal niet vloeiend Nederlands. Ze weten bovendien niet goed waar ze een advocaat kunnen vinden die hun taal spreekt, en daardoor hebben ze geen toegang tot ons rechtssysteem. Dit leidt tot onnodige escalaties en tot situaties waarin mensen slachtoffer worden van malafide aanbieders. Er bestond geen neutrale, centrale plek waar anderstalige cliënten en meertalige advocaten en mediators elkaar kunnen vinden. Die leegte vul ik met Counselr. Zo krijgen expats grip op hun juridische situatie, en bieden we advocaten met taalvaardigheid de kans om zichtbaar te worden bij een doelgroep die ze anders nooit bereikt hadden. Een win-winsituatie.” U komt uit Duitsland, hebt enige tijd in Nieuw-Zeeland op school gezeten en daarna in Nederland gestudeerd. In hoeverre heeft u dat geïnspireerd om Counselr op te richten? “Ik ken beide werelden van binnenuit. Ik heb zelf ervaren hoe het is om in een nieuw en onbekend land je leven op te bouwen, weet hoe het Nederlandse rechtssysteem werkt en hoe je daarin navigeert. Daardoor zie ik zowel kansen voor advocaten om een nieuwe doelgroep te bereiken als voor expats om eindelijk juridische hulp te vinden in een taal die zij begrijpen.” 17 NOVEMBER JOLIEN SCHUKKING Jolien Schukking is rechter bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Ze hield op 14 november de SIM Peter Baehr-lezing, georganiseerd door het Netherlands Institute of Human Rights (SIM) van de Universiteit Utrecht. De titel van uw lezing was ‘Een Huis van Verhalen: 75 jaar bescherming van mensenrechten via het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens’. Wat is het belangrijkste dat u het publiek heeft meegegeven? “Dat we de rechten en vrijheden die we hebben niet alleen moeten koesteren, maar er ook voor moeten waken dat we ze behouden. Herinneren is belangrijk. Het EVRM is opgesteld als reactie op de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en was een gezamenlijk commitment dat nooit meer de menselijke waardigheid zou worden opgeofferd aan de belangen of de ongecontroleerde macht van een regime. Bescherming van mensenrechten werd door de Europese leiders van toen gezien als een middel om stabiliteit en vrede te bewaken. Vaak spreken we over een ‘Paleis van Justitie’; in feite is het een ‘Huis van Verhalen’, van mensen. Verhalen die lang voordat ze bij de rechter komen zijn begonnen en na de uitspraak doorgaan. Als rechter is het belangrijk om er telkens bij stil te staan dat de paar zinnen die de uitspraak aan dat verhaal toevoegt, ertoe doen.” In april 2026 zit uw negenjaarstermijn als EHRM-rechter erop. Gaat u het Hof en Straatsburg missen? “Zeker. Het werk bij het Hof is intensief en vraagt veel van je – en van je gezin – en omvat meer dan het bestuderen van zaken en uitspraken doen, zoals werkbezoeken, dialoog met nationale rechters, bestuurders et cetera, en voorlichting aan het brede publiek over het werk van het Hof, maar het geeft ook veel. De werksfeer en samenwerking tussen rechters, juristen en andere collega’s uit de 46 landen is uitstekend.” 24 NOVEMBER MICHAEL BUTÔT Michael Butôt, advocaat herstructurering en insolventie bij Van Benthem & Keulen, vond in een failliete boedel een zeldzaam boek, uitgegeven ter ere van het honderdjarig bestaan van een Nederlandse investeringsmaatschappij. Wat is er zo bijzonder aan het boek dat u vond? “Het is van de hand van vormgeefster Irma Boom en kunsthistoricus Johan Pijnappel. Er zou ruim vijf jaar aan zijn gewerkt en het wordt omschreven als een van de meest gedurfde avonturen met papier, inkt en drukwerk ooit. Het heeft ruim 2100 – ongenummerde – pagina’s, weegt zo’n drieënhalve kilo en bevat een aantal druktechnische hoogstandjes.” Had u direct door dat dit een aparte vondst was? “Nee, totaal niet. Het lag ergens verscholen tussen de administratie in een kastje en zou waarschijnlijk zijn weggegooid tijdens de ontruiming van het pand. De bestuurder van het gefailleerde bedrijf belde mij om te zeggen dat er nog ergens in een kastje een bijzonder boek lag, waar hij jaren geleden aan had meegewerkt.” Wat gaat er met dit boek gebeuren? Brengt het wat extra’s op nu het zo bijzonder is? “Het boek is al geveild. Voor 1.100 euro, vrij fors voor een boek.” • Sabine Imdahl Jolien Schukking Michael Butôt
14/ Mr. 6 2025 PERSONALIA 1 13 7 19 2 14 8 20 4 16 10 22 6 18 12 24 3 15 9 21 5 17 11 23 Loeff. Orlić is gespecialiseerd in data, privacy en cybersecurity. CHRISTINE DE KLEIN-HAGENS (20) is per 1 november aan de slag gegaan als partner bij HDDN Legal Search in Amsterdam. Daarvoor werkte ze bij ES - Partners in Search. THOMAS TICHELOVEN (21) is op 1 oktober begonnen bij Norton Rose Fulbright in Amsterdam. Daarvoor werkte hij bij De Brauw Blackstone Westbroek. Ticheloven is gespecialiseerd in restructuring. PETER VOORHEES (22) is op 17 november gestart als partner bij Norton Rose Fulbright. Hij is afkomstig van Simmons & Simmons. Voorhees is gespecialiseerd in kapitaalmarkten. MAUK HUYSSEN VAN KATTENDIJKE (23) is per 1 oktober begonnen bij Labré advocaten in Amsterdam. Hij is afkomstig van Cees advocaten. Huyssen van Kattendijke is gespecialiseerd in ondernemings- en insolventierecht. GUIDO DE VOS (24) is op 1 november gestart bij Van Traa Advocaten in Rotterdam. Hij houdt zich bezig met zowel civiele als bestuursrechtelijke transportzaken. De Vos werkte hiervoor bij AKD. HANNEKE SCHREUR (1) is per 1 november begonnen als advocaat bij de non-profitorganisatie Advocates for the Future in Amsterdam. Daarvoor was ze werkzaam bij Ysquare. Schreur is gespecialiseerd in klimaatrecht. ANNETTE VAN DER KLOOSTER (2) is per 2 oktober benoemd tot notaris. Ze werkt bij Lubbers & Dijk Notarissen in Amsterdam en is gespecialiseerd in het familierecht. Per 1 oktober is kandidaat-notaris BIANCA KOFMAN (3) aan de slag gegaan bij BarentsKrans in Amsterdam. Daarvoor was ze werkzaam bij Westvaer. Kofman is gespecialiseerd in vastgoed. MELTEM KONINGGUNGORMEZ (4) is sinds 1 november partner bij BarentsKrans in Amsterdam. Ze is afkomstig van Van Doorne. Koning-Gungormez is gespecialiseerd in corporate/M&A. Bij de Haagse vestiging van BarentsKrans zijn per 1 november LARS GROENEVELD (5) en MARIANNE MEIJSSEN (6) begonnen als advocaat. Groeneveld was hiervoor werkzaam bij Pels Rijcken. Hij is gespecialiseerd in het privacyrecht. Meijssen werkte hiervoor als senior legal counsel organisation bij Greenpeace International. Ze is gespecialiseerd in corporate & commercial litigation. CASPER ROOIJAKKERS (7) is per 3 november begonnen als partner bij BLD Ekelmans in Den Haag. Hij werkte daarvoor bij bureau Brandeis. Rooijakkers is gespecialiseerd in het financieel recht. FRANCK VAN UDEN (8) is per 1 september benoemd tot partner bij Dentons in Amsterdam. JESSICA THIEL (9) is per dezelfde datum gestart als associate bij Dentons. Van Uden en Thiel zijn allebei afkomstig van Fieldfisher en zijn gespecialiseerd in Employment & Litigation. PAULINE VAN AARDENNE (10) is per 1 oktober benoemd tot partner bij Van der Feltz advocaten in Den Haag. Zij is gespecialiseerd in het ruimtelijk bestuursrecht en het milieurecht. CAROLIEN NOORDUYN (11) is op 1 oktober aan de slag gegaan als partner bij Wladimiroff Advocaten in Den Haag. Ze was hiervoor werkzaam bij Summit Advocaten. Noorduyn is gespecialiseerd in straf- en sanctierecht. MERLE DE VRIES (12) is per 1 november gestart als advocaat bij Van Benthem & Keulen in Utrecht. Ze is afkomstig van NautaDutilh. De Vries is gespecialiseerd in Banking & Finance. FLOOR EIKELBOOM (13) is sinds 1 november partner corporate litigation bij Wijn & Stael Advocaten in Utrecht. Daarvoor was hij werkzaam bij Bureau Brandeis. Eikelboom is gespecialiseerd in het enquêterecht en de geschillenregeling. NICK VAN DIJK (14) en IRMA KROON (15), beiden partner bij Meijer Notarissen in Amsterdam, zijn per 6 november benoemd tot notaris. GIJS VAN MIDDEN (16) is per 15 oktober benoemd tot partner bij Straatman Koster advocaten in Rotterdam. Hij is gespecialiseerd in EUrecht, staatssteun en energierecht. ALAIN HARDY (17) is op 1 oktober begonnen bij Kennedy Van der Laan in Amsterdam. Daarvoor werkte hij bij Bronsgeest Deur Advocaten. Hardy is gespecialiseerd in het arbeidsrecht. MIRIAM WEEMHOFF (18) is per 1 november benoemd tot senior legal counsel bij Vuyk Engineering Rotterdam, waar ze al werkte als legal counsel. Weemhoff is gespecialiseerd in ondernemingsrecht. NINA ORLIĆ (19) is op 1 oktober begonnen bij Windt Le Grand Leeuwenburgh in Rotterdam. Ze was hiervoor werkzaam bij Loyens & Wilt u een ovetstap melden? Dat kan via het aanmeldformulier op de site: www.mr-online.nl/meld-een-carriereswitch/
FINANCIEEL ADVISEUR VOOR NOTARIAAT & ADVOCATUUR van Boetzelaerlaan 24H • 3828 nS Hoogland • tel. 033-20 35 000 • info@ronBorgdorff.nl • www.ronBorgdorff.nl verzekeringen zowel zakelijk als particulier oa: • Beroeps- en Bedrijfsaansprakelijkheid • cyBerrisks- en datalekken • arBeidsongeschiktheid • verzuim • inventaris Groeide uw verzekeringskantoor zo groot, dat goede service voor u verleden tijd is? Of wilt u uw polissen toetsen aan de eisen van de moderne tijd? Ron Borgdorff is meer dan 25 jaar het vertrouwde adres voor advocaten, notarissen en vrijgevestigde juristen. Ouderwetse service, altijd bereikbaar en mét persoonlijke aandacht. Is uw oude verzekeringskantoor u ontgroeid? Wat een papierwinkel, vroeger hielpen ze mij nog… Maar hoe weet ik nu nog of ik goed verzekerd ben? Weet jij wie ik daar moet hebben? Ik was bij het kastje, nu bij de muur… Ik weet het ook niet meer, vandaag alweer een ander aan de lijn… MR. 6 2025 / 15 beter werk JURRIAAN DE BLÉCOURT is per 1 september overgestapt van De Brauw Blackstone Westbroek naar CMS. Hij is gespecialiseerd in commercial litigation. Een zitting die hem erg is bijgebleven is zijn eerste zitting. “Een oud-collega en ik hadden ons goed voorbereid en hadden er helemaal zin in. Na de eerste zenuwen te hebben afgeschud leek het de goede kant op te gaan, maar we werden snel met de benen op de grond gezet. De rechter deed mondeling uitspraak en veegde de vorderingen van onze cliënt resoluut van tafel. Het was een humbling experience die ik niet snel zal vergeten. Voor de cliënt is het in hoger beroep gelukkig nog goed gekomen.” MARJOLIJN VAN DEVENTER, is overgestapt van Nysingh naar Van Benthem & Keulen. Haar grootste professionele uitdaging tot nu? “Het begeleiden van complexe arbeidsconflicten waarin gevoelige thema’s speelden, zoals meldingen van een onveilig werkklimaat, klokkenluiderskwesties en anonieme klachten. Dat zijn situaties waarin emoties, belangen en reputaties meespelen, en vertrouwen vaak broos is. In zulke trajecten komt voor mij alles samen: de juridische precisie van de advocaat én de verbindende vaardigheden van de mediator. Het vraagt om zorgvuldigheid, rust en het vermogen om beweging te creëren, ook wanneer de gesprekken vooraf muurvast lijken te zitten.” ANKE NIJENHUIS is sinds 1 oktober verbonden aan Wijn & Stael Advocaten. Ze is gespecialiseerd in omgevingsrecht en komt van LiebregtsLeistra Advocaten. “Toen ik vijf jaar geleden werd beëdigd, had ik geen idee wat me te wachten stond. Ik nam me vier dingen voor: leren, leren, leren en plezier hebben.” Dat voornemen is door de jaren heen alleen maar meer verankerd. “Vorig jaar heb ik een specialisatieopleiding gevolgd waar ik nog dagelijks de vruchten van pluk. Het blijven leren, blijven ontwikkelen én werken op basis van plezier vind ik essentieel voor ons vak.” Mr. overstappers In de rubriek Overstap van de week op onze site komt elke week een jurist aan het woord die een nieuwe baan heeft. Hieronder enkele uitspraken van de overstappers. De volledige interviews zijn te vinden op https://www.mr-online.nl/mrs-van-de-week/overstapmr-van-de-week/. JOCHEM CALIS is sinds 1 november partner Tax bij Dentons. Hij komt van Grant Thornton en is gespecialiseerd in Global Mobility. Hoe zag zijn eerste werkdag eruit, was het rustig erin komen of meteen volop aan de vak? “Nog voor mijn eerste werkdag was ik al gekoppeld aan een collega in Londen om mee te denken over de invulling van een paneldiscussie met het thema ‘Work from anywhere’ tijdens de jaarlijkse Dentons Global Tax Conference, dit jaar in Dublin. Heel inspirerend om in mijn eerste maand al in een panel te mogen zitten van zo’n event, waar ik meteen tax collega’s en cliënten van over de hele wereld kan ontmoeten.”
Blijf Zeker én Voor met InView Legal. Ontdek InView Legal. Het innovatieve onderzoeksplatform voor juridisch onderzoek dat vakkennis en Expert AI samenbrengt, zodat jij adviseert met vertrouwen.
MR. 6 2025 / 17 arbeidsthermometer De drie meest gevraagde juridische specialismen: 1 2 3 IT & Privacy Compliance Commerciële contracten ‘We kunnen niet om AI heen’ Remco Feuth: “Onder invloed van private investeerders zien we bij portfoliobedrijven steeds eerder en vaker dat er juridische afdelingen worden opgetuigd. Dat genereert natuurlijk werk voor de advocatuur, maar ook voor, vaak nog te werven, inhouse counsel. En dan AI, we kunnen er niet omheen. De investeringen zijn enorm, de beloofde resultaten misschien nog wel groter. Bij de inzet van AI, zowel in de advocatuur als inhouse, zullen we wat mij betreft zien dat AI governance & compliance-specialisten een prominente rol krijgen. Continu veranderend wereldwijd handelsbeleid verhoogt de werkdruk voor advocaten en bedrijfsjuristen, waardoor een toename van de vraag naar expertise ontstaat op gebieden zoals trade compliance, tariefgeschillen en optimalisatie van de supply chain. Deze complexiteit vereist dat advocaten en bedrijfsjuristen ook goed begrip hebben van economische, geopolitieke en technologische ontwikkelingen, waarbij overigens steeds vaker AI-oplossingen ingezet worden om het toegenomen werkvolume te beheren.” Remco Feuth is consultant bij Voxius. SKILLS & CAPABILITIES: OVER PIEK-STRESS EN DE ONDERSTROOM De afgelopen periode werden weer tal van nuttige tips over werk en wat daarmee samenhangt gedeeld in de rubriek Skills & Capabilities op www.mr-online.nl. Door de stroom van stimuli voor het brein en het zenuwstelsel is de moderne mens misschien wel structureel overprikkeld, schrijft Michiel van Mourik, oudadvocaat en gespreksleider intervisie voor de advocatuur. Een andere vorm van extreme overprikkeling is wat hij de ‘piek-stress’ noemt: stress die in brein en lichaam wordt gevoeld als op korte termijn een verwachting moet worden waargemaakt, zoals een presentatie of deadline. Het succesvol neutraliseren van stress is een heilzaam proces dat onder andere zelfonderzoek vraagt naar je allereerste stress-moment, aldus Van Mourik. Als quick fix biedt een ‘1:1,5’-ademhaling (bijvoorbeeld vier tellen inademen en zes tellen uitademen) gelukkig tijdelijk uitkomst: geef het ‘oerbrein’ het signaal dat je niet in vecht-of-vlucht-modus bent en je zult direct ontspannen. Tamara Willemse-Swagemakers (Meesterlijk Contact) schrijft in haar bijdrage ’De ondertoon voert vaak onbedoeld de boventoon’: “Het meesterschap begint daar, waar je niet alleen in staat bent om de letter van de wet te lezen, maar ook de taal van menselijk gedrag verstaat. Wie de onderstroom leert zien, voorkomt ruis en gedoe, versterkt samenwerking en leiderschap en blijft relevant in een veranderend vak, zónder harder te werken.” Dirk Heuff (Legal Business Development Nederland) schrijft over externe investeerders in de advocatuur. Hij benoemt een aantal voordelen voor advocaat-partners. Extra kapitaal maakt investeringen mogelijk, externe investeerders brengen zakelijke expertise en een professionelere managementstijl mee en het (deels) verkopen van aandelen vergemakkelijkt de ‘exit-strategie’ van vooral de oudere partners. Maar partners betalen hiervoor ook een prijs: verlies van zeggenschap en zelfstandigheid, toekomstige financiële opbrengsten moeten worden gedeeld, rendementsdruk en cultuurverandering. Underpromise & overdeliver is volgens coach en vaardigheidstrainer Rüna Honig een beproefde strategie om klanten tevreden te stellen: beloof minder dan je waar kunt maken en lever meer dan verwacht. Door bewust iets lager in te zetten, is de kans immers groot dat je de verwachtingen van klanten overtreft. Maar volgens Honig kleven er ook bezwaren aan deze manier van verwachtingsmanagement. Want als een zaak regelmatig anders loopt dan jij hebt gecommuniceerd, kunnen klanten zich gaan afvragen of je de ervaring wel hebt om een zaak qua tijd en complexiteit op waarde te schatten. En deze strategie kan zich ook tegen je gaan keren: meer doen dan beloofd, levert steeds minder extra waardering van klanten op. Het gevolg daarvan is dat jij steeds meer moet doen om je klant tevreden te houden. Het advies van Honig luidt dan ook: zet underpromise & overdeliver selectief in en vooral om je eigen rust te managen: door iets minder te beloven kun je onvoorziene omstandigheden beter opvangen. vooruitblik 2026 Het nieuwe jaar staat voor de deur en het NGB kijkt alvast vooruit naar een aantal mooie ontwikkelingen in 2026. • Op donderdag 29 januari vindt de jaarlijkse Nieuwjaarsbijeenkomst plaats, ditmaal op een bijzondere locatie: Kasteel Woerden. Het belooft weer een inspirerende bijeenkomst te worden, met een boeiende spreker en volop gelegenheid om collega-bedrijfsjuristen te ontmoeten. • Het NGB breidt volgend jaar het aanbod uit voor Engelstalige bedrijfsjuristen. Er staan meerdere Engelstalige bijeenkomsten op de planning, zodat ook internationale bedrijfsjuristen kunnen profiteren van kennisdeling en netwerkactiviteiten. • De NGB Extra-kantoren voor 2026 zijn bekend: Eversheds Sutherland en La Gro. Het NGB werkt elk jaar samen met twee advocatenkantoren; met hen worden onder meer bijeenkomsten voor NGB-leden georganiseerd. Meer informatie? Bezoek onze website: www.ngb.nl.
Creating advantage for your business drives everything we do cliffordchance.com
18 / Mr. 6 2025 interview
MR. 6 2025 / 19 ‘OOK MET STRAFRECHT KUN JE DE WERELD VERBETEREN’ Bijdragen aan een rechtvaardige samenleving loopt als een rode draad door het leven van Shirin Milani, die zich onder andere door het Bahá’í-geloof laat inspireren. Na een loopbaan in de advocatuur werd ze rechter; ze is nu raadsheer en voorzitter van de sectie strafrecht van het gerechtshof Amsterdam. “Als ik eerlijk ben, denk ik dat de persoon van de rechter of de combinatie in de meervoudige kamer het verschil kan maken.” door Peter Louwerse foto’s Geert Snoeijer interview
20 / Mr. 6 2025 interview “DOOR EEN STEM TE GEVEN AAN MENSEN KUN JE BIJDRAGEN AAN EEN RECHTVAARDIGER WERELD” eigenschappen en hoe die een plek te geven in hun leven, met voorbeelden wat er daarmee gebeurt in de klas, in vriendschappen. Ik zeg niet dat je alleen daarmee de ideale wereld creëert, maar als heel veel mensen bezig zijn met verbetering van hun gedrag, kunnen we de wereld een beetje beter maken. Iemand die bij iemand anders een Cobra voor de deur legt, denkt waarschijnlijk; ’Ik krijg geld en ik heb met de rest niets te maken’. Die denkt niet na over wat hij het slachtoffer en de samenleving aandoet. Als je je verbonden voelt met de wereld om je heen, doe je zoiets niet snel.” CLICHÉ Milani begon haar juridische loopbaan in de advocatuur. “Ik wilde eigenlijk geen advocaat worden want ik dacht: ‘Hoe kun je iemand bijstaan van wie je weet dat ie schuldig is?’ Een cliché, maar zo dacht ik toen. Maar tijdens een bijbaantje op een advocatenkantoor zag ik dat je als advocaat zoveel kunt betekenen voor mensen die zelf hun standpunt niet goed kunnen verwoorden. Door een stem te geven aan die mensen en hun verhaal in een juridisch kader te vatten kun je zeker bijdragen aan een rechtvaardiger wereld.” Het rechterschap kwam op haar pad toen ze in 2008 werd uitgenodigd door Robert Croll, de president van de toenmalige rechtbank Zwolle-Lelystad. “Hij wilde jonge professionals attenderen op het vak van rechter. Dat gesprek bracht een gedachte op gang die ik zelf nog niet had. In de advocatuur heb je beperkt ruimte om bij te dragen aan gerechtigheid en rechtvaardigheid in de samenleving. Je dient vooral het belang van je cliënt, en de vraag hoe dat zich verhoudt tot een rechtvaardige samenleving kun je niet altijd beantwoorden. Ik was er klaar voor om op de plek te zitten waar je beslissingen kunt nemen.” Ze deed mee aan de selectie en werd rechter in de rechtbank ZwolleLelystad, later in de rechtbank Overijssel, waar ze ook leidinggevende werd. Op de vraag wat ze als doel van strafzaken ziet antwoordt ze: “Recht doen op basis van de wet en niet op basis van je eigen normen. Je kijkt naar de tenlastelegging van het OM, het dossier en of er genoeg bewijs is. Zo ja, welk strafbaar feit is gepleegd en welke straf is passend? Daarbij wil ik rechtdoen aan de Shirin Milani ging rechten studeren omdat ze iets met internationaal recht wilde doen bij de Verenigde Naties, om een bijdrage te leveren aan een rechtvaardige samenleving. Maar tijdens de studie ging haar hart sneller kloppen voor het strafrecht. “Dat greep me omdat er zoveel op het spel staat. Het gaat heel erg over menselijke emoties en gedrag dat daaruit voortkomt. Toen dacht ik: ook met strafrecht kun je de wereld verbeteren, als je het bijvoorbeeld opneemt voor de zwakkere. Ik kijk als rechter nog steeds naar gedrag, ik ga niet kijken of iemand een goed of een slecht mens is, wel of de daad slecht is.” VERHARDING In haar werkkamer in het gerechtshof aan het IJdok in Amsterdam ligt het boek Mafiopoli, waarin journaliste Sanne de Boer beschrijft hoe de corruptie in de Italiaanse provincie Calabrië is verspreid tot in de haarvaten van de samenleving. Dat roept de vraag op of de zware criminaliteit in Nederland hiermee vergelijkbaar is. En in hoeverre een rechter rechtvaardigheid kan brengen in een samenleving waarin de criminaliteit verhardt. Waarin criminelen jonge adolescenten inzetten voor het plaatsen van Cobra’s bij woningen en het uithalen van drugscontainers. “In grote zaken zie ik elementen waar Sanne de Boer het over heeft”, zegt Milani. “Het corrumperen van legale structuren en legale beroepen, waarbij zo gecompartimenteerd wordt gewerkt dat veel betrokkenen kunnen denken: ‘ik vervals alleen een paspoort’, of ‘ik maak alleen een foute akte op, en dat is op zichzelf niet zo ernstig’. Al die dingen samen maken dat er grove levensdelicten plaatsvinden, maar je hebt als betrokkene niet het gevoel dat je ermee te maken hebt. De tentakels van de criminele netwerken zijn me met de jaren duidelijk geworden.” Als raadsheer in het hof ziet ze dergelijke grote zaken vaker voorbijkomen dan in de rechtbank. “Dit type criminaliteit is aan het verharden. Als je ziet waar mensen, ook jonge mensen toe bereid zijn voor geld … het wordt steeds ernstiger. En daar wordt misbruik van gemaakt door opdrachtgevers.” Hebben wij hiertegen als samenleving voldoende bescherming? “Met het strafrecht zitten we in het staartje van het hele proces. Het mooiste zou zijn dat kinderen zo opgroeien dat ze als adolescent weerbaar zijn tegen die verlokkingen, omdat ze happy zijn op school en een stabiele thuissituatie hebben. Dat hun eigenwaarde niet afhangt van zo’n tijdelijke gangstatus of de euro’s waarmee je een outfit kunt kopen. Aan de basis moeten de omstandigheden voor gezinnen verbeteren, met meer sociale samenhang in buurten en wijken.” Daar heeft de rechter geen invloed op. “Je kunt als rechter wel een norm stellen. Maar als je het wilt oplossen, moet je teruggaan naar de basis van de samenleving waar patronen groeien waarin vatbaarheid gecreëerd wordt. Ik wil niet alleen bezig zijn met het staartje, maar ook aan de basis helpen om te zorgen dat kinderen wél kansen krijgen.” IDEALISME Dat idealisme komt voort uit het Bahá’ígeloof dat haar uit Iran afkomstige vader en haar Nederlandse moeder aanhangen. Milani en haar twee zussen volgden hun ouders daarin. De Bahá’ís, in Iran een minderheid, zetten zich in voor de gemeenschap en willen bijdragen aan eenheid in de wereld. Voorop staan de gelijkwaardigheid van man en vrouw, dienstbaar zijn en ook als mens groeien. Waarden als eerlijkheid, vrijgevigheid, geduld en moed zijn belangrijk voor de Bahá’ís. Er zijn regelmatig samenkomsten en er wordt dagelijks gebeden. Om die uitgangspunten in de praktijk te brengen heeft Milani in haar woonplaats een kinderklas gehouden voor haar eigen kinderen en vriendjes en vriendinnetjes, ook van buiten de Bahá’í-gemeenschap. “Om te leren over goede
www.mr-online.nlRkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=