Mr.

MR. 6 2025 / 47 rechtspraak “DOOR DIT KIJKJE IN DE KEUKEN HEB IK VEEL RESPECT GEKREGEN VOOR RECHTERS” Ministerie heeft geëist, wat de advocaat heeft bepleit en wat het vonnis van de rechtbank was. Dan volgt de nabespreking met de rechter.” Dat burgers vaak milder zijn dan rechters had Bennis niet verwacht. “Er is meer nuance dan ik tevoren had gedacht. Het gebeurt best vaak dat ze lager zitten dan de rechter.” Robert Verkerk, die als producent optreedt, ziet dat veel mensen een verkeerd beeld van rechtspraak hebben. “Als rechters het uitleggen, begrijpen burgers het vaak wel. In de podcasts zien we dat mensen milder straffen omdat ze meer feiten kennen.” Verkerk spreekt in dit verband over ‘het rechtsgevoel bij de rechtsgang brengen’. In de tien podcasts zijn tien verschillende zaken besproken met twintig burgers. De juryleden zijn afkomstig uit het hele land en alle lagen van de bevolking. Bennis denkt dat de podcasts bijdragen aan vertrouwen in rechters. “Mensen die naar ons luisteren gaan zich onvermijdelijk meer verdiepen in de zaak en krijgen een evenwichtiger beeld van hoe een rechter naar een zaak kijkt en tot een sanctie komt.” Verkerk: “Sommigen denken dat rechtspraak nattevingerwerk is. Je hoopt dat mensen luisteren en denken: ‘Zo makkelijk is het niet om recht te spreken, de rechter moet zich ook aan de wet houden’.” OVERLEVINGSDRANG De behandelde zaken variëren. In één geval ging het om een postbode die iemand doodreed. Een andere zaak betrof een minderjarige jongen die met vuurwerk een school in brand had gestoken. Als lid van de lezersjury moest rijksambtenaar en imam Mohamed Abdulahi (32) uit Rotterdam oordelen over een dodelijke steekpartij. “Iemand probeerde een jongeman op straat te beroven, maar sloeg in paniek op de vlucht toen het slachtoffer zich verdedigde. Het slachtoffer achtervolgde degene die hem wilde beroven, pakte zijn mes af en bracht hem met messteken om het leven. Ons werd gevraagd hoe wij recht zouden doen in deze casus. De opdracht was: ‘niet moreel verheven willen doen, niet de jurist willen uithangen, gewoon onderbuikgevoel’. Dat gevoel was voor mij ‘eigen schuld dikke bult’. Als je beroofd wordt, is het logisch dat je voor jezelf opkomt.” Abdulahi vindt het begrijpelijk dat iemand die met de dood wordt bedreigd, doorslaat in zijn zelfverdediging. “Dat zou mij uit overlevingsdrang ook kunnen gebeuren.” Tijdens het uitdiepen van de feiten werd uitgelegd dat de jongeman de berover negen keer had gestoken en werd de vraag gesteld of dat nog wel zelfverdediging is. Ook daarna bleef Abdulahi bij zijn standpunt. “Ik probeer niet te redeneren vanuit feiten of moeilijke verhalen, maar gewoon vanuit het gevoel. Als iemand met de dood wordt bedreigd, dan is elke volgende handeling te begrijpen vanuit overlevingsdrang. Daar hield ik aan vast.” NOODWEEREXCES Abdulahi wilde daarom dat de verdachte vrijuit ging: ontslag van rechtsvervolging wegens noodweerexces. Die termen kende hij niet, maar hij zat met zijn oordeel precies op de lijn van de rechter die ook voor noodweerexces ging. Dat houdt in dat iemand, uit paniek of een hevige gemoedsbeweging veroorzaakt door een aanval, de grenzen van de noodzakelijke verdediging (noodweer) overschrijdt. Abdulahi had een veroordeling in dit geval onrechtvaardig gevonden. “Dan staat de verdachte terwijl hij er nooit om heeft gevraagd, bekend als een moordenaar en is heel zijn leven kapot”, licht hij toe. Hij trekt de conclusie dat het rechtssysteem in deze zaak heeft gewerkt. Voor hem was meewerken aan de podcast een interessant kijkje in de keuken van de Rechtspraak. “Je hoort bij het koffieapparaat op je werk mensen wel zeggen dat ze het niet eens zijn met een uitspraak van de rechter. Maar in deze zaak zie je dat de rechter al die getuigenissen moet aanhoren en moet zoeken naar de waarheid zonder emotie te tonen. De ouders van de gestorven jongen krijgen in de rechtszaal te horen dat het de eigen schuld van hun zoon is, en dat moet de rechter hard weten te maken. Dat lijkt me zenuwslopend. Ik heb veel respect gekregen voor rechters.” • Journalist Martijn Bennis Producent Robert Verkerk

RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=